Του Παύλου Δερμενάκη*
Το 2015 ήταν μια χρονιά με πολύ πυκνά, κυρίως εσωτερικά, πολιτικά γεγονότα. Το βασικότερο στοιχείο του, η σταδιακή και με επιταχυνόμενους ρυθμούς μετάλλαξη της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησής του σε ένα πολιτικό οργανισμό που υπηρετεί τα μνημόνια και επιχειρηματολογεί για την εφαρμογή τους με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Ότι, δηλαδή, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, συνεπώς ας τα εφαρμόσουμε για να τελειώνουμε μια ώρα αρχύτερα, για να πάμε μετά σε άλλες πολιτικές, για να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ, επιτέλους(!), το πρόγραμμά του. Μέχρι τότε, όμως, μνημόνια.
Το μέγεθος της μνημονιακής μετάλλαξης της κυβέρνησης διαπιστώνεται ……….
καθημερινά, τόσο με τα μέτρα και τον τρόπο που τα εγκρίνουν όσο και με τα όσα τους «ξεφεύγουν», κάνοντας δηλώσεις όλοι τους, όταν ξεχνούν ότι πρέπει να «κάνουν αντιπολίτευση» στον εαυτό τους.
Έτσι, έφτασαν στο σημείο να εγκαλούν τις προηγούμενες μνημονιακές «κυβερνήσεις» ότι υπήρξαν δειλές που δεν εφάρμοσαν πλήρως τα δύο προηγούμενα μνημόνια, όπως χαρακτηριστικά είπε την 1η Δεκέμβρη στον Σκάι ο υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Μάρδας: «Μέχρι να έρθει αυτή κυβέρνηση που προχωράει με ασύγκριτα ταχύτερο βηματισμό, χρειάστηκαν 5 χρόνια για να εφαρμοστούν κάποια από τα μέτρα που ήταν αναγκαία» και «το τραγικό λάθος στην ιστορία είναι ότι στο πλαίσιο της δειλίας που έδειξαν οι προηγούμενοι, τρέναρε η εφαρμογή των μέτρων, με αποτέλεσμα να χαθεί η δυναμική».
Στη λογική των δηλώσεων Μάρδα η κυβέρνηση αποδέχθηκε, ψήφισε και εφαρμόζει με ακρίβεια το 3ο Μνημόνιο που είναι το επαχθέστερο όλων και οι αλλαγές που φέρνει, η συνεπής από την κυβέρνηση εφαρμογή του, αλλάζουν ριζικά, προς το χειρότερο, τους όρους διαβίωσης του λαού και τις δομές της οικονομίας και της κοινωνίας.
Έτσι, για να επιβεβαιωθεί και στην περίπτωση της Ελλάδας, με τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, η γνωστή «ατάκα» του Ιταλού μεγαλοβιομήχανου Τζιοβάνι Ανιέλι όταν σχολιάζοντας τα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας, πριν από δύο περίπου δεκαετίες, είχε πει: «Υπάρχει ένα είδος Αριστεράς που είναι πιο χρήσιμη από τη Δεξιά. Πρόκειται για εκείνη την Αριστερά που μπορεί να κάνει όλα όσα δεν θα μπορούσε να κάνει η Δεξιά».
Ας δούμε μερικά από τα στοιχεία αυτών των αλλαγών που προώθησε με «ασύγκριτα ταχύτερο βαθμό» η κυβέρνηση Τσίπρα. Να σημειώσουμε εδώ ότι όλοι οι νόμοι που ψηφίζονται είτε ως προαπαιτούμενο είτε σε εφαρμογή του μνημονίου, εισάγονται στη Βουλή και «εγκρίνονται» με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Δηλαδή σε 48 ώρες έχουν ολοκληρωθεί όλες οι διαδικασίες, «ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε», σε κοινοβουλευτικές επιτροπές και Ολομέλεια, συζήτηση, τροπολογίες και ψήφιση για κείμενα που κάποιες φορές ξεπερνούν και τις 600 σελίδες. Φυσικά, ούτε προλαβαίνουν οι βουλευτές να τα διαβάσουν ούτε διάλογος υπάρχει, ούτε δυνατότητες τροπολογιών, αφού όλα είναι προεγκεκριμένα από τους δανειστές, όπως προβλέπει η συμφωνία σε επίπεδο αρχηγών Κρατών της Ε.Ε. της 12/7/2015. Συνεπώς, δεν υπάρχουν δυνατότητες αλλαγών και η Βουλή έχει μετατραπεί σε ένα γρήγορο πρωτοκολλητή αποφάσεων των δανειστών, που επιφέρουν δεινά στον ελληνικό λαό στο όνομα του δανείου των 85 δισ. και των δόσεων της κάθε περιόδου για να εξοφλούνται τα προηγούμενα χρέη στους ίδιους δανειστές.
Τα επιμέρους θεσμικά-νομικά κείμενα και η σημασία τους
1. Απόφαση Συνόδου Αρχηγών Κρατών Μελών της Ευρωζώνης της 12/7/2015. Ο πρωθυπουργός αποδέχθηκε ένα κείμενο που βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με το «όχι» του λαού της 5/7/2015. Το κείμενο που αποδέχθηκε είναι σαφώς χειρότερο από αυτό που είχαν προτείνει οι Θεσμοί, στις 26/6, απορρίφθηκε από την κυβέρνηση τότε και απορρίφθηκε και από το λαό με το δημοψήφισμα. Έχει, δε, ιδιαίτερη σημασία η διατύπωση του κειμένου ότι «η κυβέρνηση οφείλει να διαβουλεύεται και να συμφωνεί με τους Θεσμούς, όσον αφορά όλα τα νομοσχέδια στους σχετικούς τομείς, αρκετό χρόνο πριν από την υποβολή τους σε δημόσια διαβούλευση ή στη Βουλή». Με το συνολικό κείμενο της συμφωνίας εκχωρείται επίσημα στους δανειστές, από μία κυβέρνηση που ήθελε να λέγεται της Αριστεράς, η εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία στη χώρα, καθώς και όλη η δημόσια και μεγάλο μέρος της ιδιωτικής περιουσίας. Και σε εφαρμογή αυτών ακολουθούν οι εφαρμοστικοί νόμοι ή προαπαιτούμενα για τις δόσεις.
2. Ο πρώτος νόμος προαπαιτούμενων του Ιουλίου 2015, αφορούσε τις μετατάξεις όλων σχεδόν των ειδών στον υψηλό συντελεστή 23% του ΦΠΑ, τη σταδιακή κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά, μειώσεις συντάξεων μέσω της αύξησης εισφορών για Υγεία, την πλήρη ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ (και έμμεσα την αμνήστευση όσων έγιναν το 2009-2010 για την εκτόξευση του ελλείμματος του 2009) και την έναρξη λειτουργίας του Δημοσιονομικού Συμβουλίου με την εισαγωγή ημιαυτόματων διαδικασιών για περικοπή δαπανών, όταν δεν επιτυγχάνεται ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Από τα μέτρα αυτά μόνο για το 2015 (στο Β΄ εξάμηνο) ο λαός επιβαρύνθηκε άμεσα: α) με 425 εκατ. ευρώ από τον ΦΠΑ και για τα επόμενα χρόνια η επιβάρυνση θα είναι στο 1% του ΑΕΠ (περίπου 1,8 δισ. ευρώ με τα σημερινά δεδομένα) και β) με 425 εκατ. ευρώ από τη μείωση των συντάξεων.
3. Ο δεύτερος νόμος προαπαιτούμενων του Ιουλίου 2015, αφορούσε την έγκριση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και την ενσωμάτωση στο Εθνικό Δίκαιο της οδηγίας για την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων. Ο κώδικας που δεν μπόρεσε να περάσει η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, καθώς είχε απορριφθεί με πανελλαδικό δημοψήφισμα από όλους τους δικηγόρους, με ποσοστό 94%, έγινε νόμος του κράτους από την κυβέρνηση Τσίπρα με συνοπτικές διαδικασίες. Πρόκειται για ένα νόμο φαλκίδευσης των δικαιωμάτων του λαού με στόχο να ευνοηθούν οι τράπεζες και οι ισχυροί του χρήματος. Μια από τις σημαντικότερες συνέπειές του είναι η ενίσχυση της θέσης των τραπεζών έναντι των δανειοληπτών που βρίσκονται σε αδυναμία και η σημαντική διευκόλυνσή τους για κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Οι συγκεκριμένες νομικές ρυθμίσεις, σε συνδυασμό με όσα ακολούθησαν και αναφέρονται παρακάτω, διαμορφώνουν ένα εφιαλτικό καθεστώς για τους δανειολήπτες σε καθυστέρηση.
4. Ο τρίτος νόμος προαπαιτούμενων του Αυγούστου 2015 αφορά την ουσιαστική κατάργηση των πρόωρων συντάξεων και τις αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Στην ουσία, καταργεί τις πρόωρες συντάξεις μέσω της υπέρμετρης αύξησης της «ποινής» μείωσης της σύνταξης. Επίσης, αυξήθηκαν τα όρια ηλικίας (από μερικούς μήνες μέχρι 17 χρόνια) για όσους βγαίνουν σταδιακά στη σύνταξη από τώρα έως το 2021, προσαρμόζοντας πλέον όλους τους συνταξιοδοτούμενους στην ηλικία των 67 ετών (επί του παρόντος). Με αυτό το νόμο «εγκρίθηκε» και η δανειακή σύμβαση του 3ου Μνημονίου.
Ακολούθησαν οι εκλογές, οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, που ανασκευάζονταν από το σχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού που κατατέθηκε παράλληλα στη Βουλή, και αμέσως μετά ξεκίνησε πάλι η διαδικασία ψήφισης εφαρμοστικών νόμων.
Ακολούθησαν οι εκλογές, οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, που ανασκευάζονταν από το σχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού που κατατέθηκε παράλληλα στη Βουλή, και αμέσως μετά ξεκίνησε πάλι η διαδικασία ψήφισης εφαρμοστικών νόμων.
5. Απόφαση Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) τροποποίησης κώδικα δεοντολογίας διαχείρισης «κόκκινων δανείων» (15/10/2015). Σύμφωνα με αυτή εξειδικεύονται οι σχετικές διαδικασίες και γίνονται ακόμα πιο «δύσκολες» για τους οφειλέτες σε καθυστέρηση, ενώ ανοίγει από πλευράς ΤτΕ από 1/1/2016 η διαδικασία για κατασχέσεις – πλειστηριασμούς μέσω της διαδικασίας κατάταξης των δανειοληπτών σε «συνεργάσιμους» και μη με αποφάσεις των τραπεζών!.
6. Ο τέταρτος νόμος προαπαιτούμενων του Οκτωβρίου 2015, αφορά εξειδικεύσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδοτήσεων επί το δυσμενέστερο για τους εργαζόμενους, φορολογικά και δημοσιονομικά θέματα, που κάνουν αυστηρότερη την διαδικασία εφαρμογής χωρίς παρεκκλίσεις του προϋπολογισμού και κυρίως των προϋπολογισμών των ΟΤΑ και των λοιπών εποπτευόμενων φορέων, και εφαρμογής της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ (απελευθέρωση αγορών) σε διάφορους τομείς όπως το φυσικό αέριο, σιδηροδρομικές μεταφορές, συγκοινωνίες κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτού του νόμου καταργήθηκε με Υπουργική Απόφαση και η 35ετία για συνταξιοδότηση στο Δημόσιο και συνδέεται πλέον η συνταξιοδότηση με την ηλικία των 67 ετών.
7. Ο πέμπτος νόμος προαπαιτούμενων, επίσης, του Οκτωβρίου 2015, αφορά ρυθμίσεις διαφόρων υπουργείων. Ένα ακόμα δείγμα ότι για την παραμικρή λεπτομέρεια για όλα τα θέματα της χώρας «αποφασίζουν και διατάσουν» οι δανειστές και η κυβέρνηση πρωτοκολλά τις αποφάσεις τους μέσω της «εθνικής» διαδικασίας.
8. Ο έκτος νόμος προαπαιτούμενων και πάλι εντός Οκτωβρίου 2015, αφορά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Στην ουσία, παρέδωσε τη Διοίκηση του ΤΧΣ στον έλεγχο των δανειστών και διαμόρφωσε το πλαίσιο για την παράδοση των τραπεζών στους ξένους, σύμφωνα με την 3η ανακεφαλαιοποίηση. Ακολούθησε η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που είχε ως αποτέλεσμα να δοθούν σχεδόν δωρεάν στους ξένους επενδυτές. Η αξία τους αποτιμήθηκε σε 746,8 εκατ. ευρώ όταν έχουν Ισολογισμούς 350 δισ. ευρώ (δύο φορές το ΑΕΠ της χώρας).
9. Ο έβδομος νόμος προαπαιτούμενων του Νοεμβρίου 2015, αφορά την επί το δυσμενέστερο τροποποίηση του νόμου Κατσέλη για την προστασία της 1ης κατοικίας. Άμεσα αφήνει εκτεθειμένο σε κατάσχεση και πλειστηριασμό το 40% των δανειοληπτών, που δεν εντάσσονται σε καμία από τις δύο θεσμοθετούμενες κατηγορίες δανειοληπτών σε καθυστέρηση. Ακόμα όμως και για αυτούς που εντάσσονται στο νόμο, αφενός οι διαδικασίες γίνονται ιδιαίτερα επαχθείς και με σημαντικό οικονομικό κόστος, αφετέρου δε μόλις βρεθούν σε νέα αδυναμία εξυπηρέτησης των νέων μειωμένων δόσεων, λόγω της συνεχούς μείωσης των εισοδημάτων και αύξησης των φόρων, θα βρεθούν και αυτοί αντιμέτωποι με την κατάσχεση και τον πλειστηριασμό.
10 Ο όγδοος νόμος προαπαιτούμενων, επίσης, του Νοεμβρίου 2015, αφορά την πώληση των δανείων των τραπεζών στα «αρπακτικά» funds. Ο νόμος, κατ’ αρχήν, εξαιρεί τα στεγαστικά 1ης κατοικίας αλλά μέχρι το Φεβρουάριο του 2016. Με αυτό το νόμο παραδίνεται ένα πολύ μεγάλο μέρος της ελληνικής Ιδιωτικής περιουσίας στα funds καθώς επί συνόλου δανείων 200 δισ. ευρώ μέχρι τώρα, τα 107 είναι «κόκκινα» με το μεγαλύτερο μέρος από αυτά να έχουν προσημειωμένα ακίνητα και επιχειρήσεις.
11. Κρατικός Προϋπολογισμός 2016. Με την ψήφισή του «επισημοποιήθηκε» η επιβάρυνση του λαού για το 2016 με 5,7 δισ. που αφορούν επιπλέον φόρους και μειώσεις συντάξεων και κοινωνικών δαπανών.
Συνεπώς, η κυβέρνηση Τσίπρα, μέσα σε ένα εξάμηνο από την οριστική της μετάλλαξη σε μνημονική, πέρασε τόσους εφαρμοστικούς νόμους όσους όλες οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις, με την ίδια διαδικασία κατεπείγοντος χωρίς συζήτηση στη Βουλή. Τα μέτρα που θεσπίστηκαν από αυτούς τους νόμους και τις συνακόλουθες αποφάσεις είναι από τα πιο «σκληρά» της μνημονιακής περιόδου και άμεσης εφαρμογής από την επομένη της ψήφισης. Πέρα από το τεράστιο άμεσο κόστος που έχουν τα μέτρα αυτά για το λαό (πλέον του 1 δισ. ευρώ το 2015 και 5,7 δισ. ευρώ το 2016 μόνο μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού, χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι λοιπές επιδράσεις) έχουν και μια τεράστια σημασία για το μέλλον της χώρας και της οικονομίας της, καθώς με συνοπτικές διαδικασίες παραδόθηκαν στους ξένους οι τράπεζες και τώρα τους παρέχεται και η δυνατότητα να πουλούν και τα δάνεια των τραπεζών και συνεπώς τις εγγυήσεις σε ακίνητα, γη και επιχειρήσεις σε ξένα funds.
Το σύνολο των μέτρων αυτών, λόγω της έκτασης και των συνεπειών τους στο λαό, δεν θα μπορούσαν ούτε στον ύπνο τους να το φανταστούν οι Γ.Α. Παπανδρέου, Λ. Παπαδήμος και Σαμαράς-Βενιζέλος. Τα κάνει όμως πράξη μια κυβέρνηση που θέλει να λέει ότι είναι «αριστερή» και νοιάζεται για το λαό. Και επειδή νοιάζεται (ενώ του παίρνει 5,7 δισ. για το 2016) αποφάσισε να του επιστρέψει, μέσω κοινωνικών δράσεων, 100 εκατ. ευρώ (το 1,75%). Αλλά ούτε και αυτό μπόρεσε, καθώς της το απαγόρευσαν οι δανειστές πριν το δουν και αποφασίσουν ότι το εγκρίνουν.
Όλα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα δικαιώνουν πανηγυρικά τον Ανιέλι για την «χρήσιμη» Αριστερά που κάνει για λογαριασμό του συστήματος όσα δεν θα μπορούσε να κάνει η Δεξιά.
* Ο Παύλος Δερμενάκης είναι M.Sc. οικονομολόγος-ερευνητής
e-dromos
