Τιμή σε κείνους που στη ζωή τους … όρισαν να φυλλάττουν Θερμοπύλες…
Γράφει ο Παναγιώτης Κεΐσογλου
Συμπληρώνονται
φέτος, 41 χρόνια από την ιστορική εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ο
ελληνικός λαός, με μπροστάρη τη νεολαία, έσπασε τον γύψο, που οι
δικτάτορες έβαλαν στην Ελλάδα, τον Απρίλη του 67’.
Το
κυρίαρχο σύνθημα ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ αλλά και η απαίτηση για ΕΘΝΙΚΗ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ και ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ κωδικοποίησαν τις διεκδικήσεις και τα
οράματα του ελληνικού λαού. Οι νεκροί του Πολυτεχνείου έγιναν «το
λίπασμα της λευτεριάς», συνεχιστές της θυσίας του Γρηγόρη Λαμπράκη και
του Σωτήρη Πέτρουλα, στο βωμό του αγώνα για ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Η
εξέγερση σηματοδότησε την «αρχή του τέλους» της ξενοκίνητης χούντας και
αναμφισβήτητα υπήρξε η πιο φωτεινή πράξη αντίστασης σε μια σκοτεινή
επταετία για τον
τόπο.
Η 17η Νοέμβρη του 1973 δεν αποτελεί
απλώς ένα χρονικό ορόσημο, αλλά πολύ περισσότερο ένα διαχρονικό σύμβολο
διεκδικήσεων του νεολαιίστικου και του λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα και
στον κόσμο ολόκληρο. Οι αγώνες της δεκαετίας του ’60 ενάντια στο κράτος
και το παρακράτος της Δεξιάς αλλά και η άνοιξη της Πράγας και ο γαλλικός
Μάης του ’68 είναι οι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας μαζικών διεκδικήσεων
των λαών για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.
Η γενιά του
πολυτεχνείου και η αμφισβήτηση
Aν υπάρχει
μια γενιά αμφιλεγόμενη, πολυσυζητημένη και από πολλούς χαρακτηριζόμενη
ως υπερεκτιμημένη, είναι σίγουρα αυτή του πολυτεχνείου. Πέρα όμως από
την καθαρά υποκειμενική απόδοση ενός χαρακτηρισμού υφίσταται ένα γεγονός
αντικειμενικό κι αναμφισβήτητο με τεράστια σημασία: Είναι η γενιά που
καθόρισε την πορεία και την τύχη της μεταπολιτευτικής Ελλάδος. Κι αυτός
ακριβώς είναι ο θρίαμβος και το αμάρτημά της ταυτόχρονα.
Τον
άδολο αγώνα του φοιτητικού
κινήματος, ως πράξη αντίστασης και προσπάθεια κατάρρευσης ενός
λαομίσητου πολιτικού καθεστώτος ,δε μπορεί να τον αμφισβητήσει κανείς,
πως θα μπορούσε άλλωστε; Ούτε το γενικότερο κλίμα απαξίας απέναντι στο
διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, ούτε ο εκφυλισμός αυτού μπορούν να
επισκιάσουν τη μεγάλη συνεισφορά του κινήματος για την πτώση της
δικτατορίας. Κι όποιος, ορμώμενος από τις άστοχες πολιτικές κινήσεις και
μόδες των τελευταίων μηνών, νοσταλγεί αυτήν τη μαύρη περίοδο κι όλους
τους εθνικοπαράφρονες εκφραστές της, είναι
επιεικώς ανιστόρητος, επικίνδυνος και σπιλώνει τον αγώνα αυτών που
μόχθησαν για τα κεκτημένα όλων.
Η μετέπειτα
πολιτική πορεία κι επιλογές όσων συμμετείχαν όμως σε αυτόν τον αγώνα,
τους οποίους το πέρασμα του χρόνου κατάφερε να ξεγυμνώσει φανερώνοντας
το πραγματικό τους ποιόν, είναι αντικείμενο άξιο σχολιασμού και κριτικής
μελέτης.
Από τα πέντε μέχρι τουλάχιστον και
τα δεκαοκτώ, ένα κακοστημένο εκπαιδευτικό σύστημα μας βομβαρδίζει
ανελέητα με έννοιες συνταγματικά κατοχυρωμένες μεν,
ουτοπικές δε όπως δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία, ελευθερία, ισότητα.
Μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας (αν και πολλές φορές τούτα τα δύο τυχαίνει
να μη συμβαδίζουν) βιωματικά κι εμπειρικά, αποδεικνύεται περίτρανα ότι
εφαρμογή όλων των παραπάνω δεν υφίσταται, κι εδώ ακριβώς -στο
ανεφάρμοστο- έγκειται η ασαφής, αόριστη κι ουτοπική τους φύση. Μόνο που
στην προκειμένη περίπτωση δεν πρόκειται για την κατάρρευση του μύθου
περί Άγιου Βασίλη αλλά για κάτι βαθύτερο, που στοιχίζει κάτι παραπάνω
από μία στιγμιαία παιδική
απογοήτευση.
Όλα τα ανωτέρω δεν είναι
άσχετα με το θέμα το οποίο πραγματεύομαι. Αντιθέτως, αν το καλοσκεφθεί
κανείς γι αυτά τα ιδανικά χάθηκαν ψυχές που δε νοιάστηκαν για καμία
υστεροφημία, απλά κάηκαν από τη φωτιά του ονείρου στο οποίο πίστεψαν.
Ψυχές που διαδήλωναν ειρηνικά στα κιγκλιδώματα την ώρα που ένα τανκ
γκρέμιζε την πόρτα. Κι έφυγαν τόσο αθόρυβα, από την πίσω πόρτα, σα να
μην ήθελαν να ενοχλήσουν την ιστορία που αδιάκοπα συνέχισε να γράφει τις
σελίδες της όπως τη βολεύει. Άλλωστε, οι πραγματικοί ήρωες
κρύβονται ενσυνείδητα ταπεινά στις κρυφές σελίδες της ιστορίας, σε
αυτές με τα ψιλά γράμματα. Στα παράθυρα και τις τηλεοράσεις βρίσκονται
μόνο οι κακές τους απομιμήσεις.
Αυτές οι
κακές απομιμήσεις επωμίστηκαν όλη τη δόξα. Και μετατρέποντας την ιερή
ιδέα του πολυτεχνείου σε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης,
μεταλλάχθηκαν σε αρχιπολιτικάντηδες διαρκούς θητείας την τελευταία
τριακονταετία. Οι εναπομείναντες αυτοί είναι οι δήμιοι πολλών μετέπειτα
γενεών. Το απωθημένο φαίνεται να λειτούργησε λίγο
παραπάνω στην περίπτωση τους και κατ’ αυτόν τον τρόπο βιάστηκαν και
παρερμηνεύτηκαν οι εύθραυστες έννοιες της ελευθερίας και της
δημοκρατίας.
Νομοτελειακά βέβαια το πέρας
του χρόνου επιφέρει ένα σχετικό συμβιβασμό. Ξεθωριάζει η ζωντάνια κι
ενέργεια του νιάτου, αυτό είναι ανθρώπινο, κατανοητό και μη κατακριτέο.
Αντιθέτως προκλητικό είναι το γεγονός πως η ιστορία δυστυχώς δε διδάσκει
αλλά συνεχίζει αδιάλειπτα τον κύκλο της, για τον απλούστατο λόγο ότι
παραποιείται, πλάθεται και χρησιμοποιείται σαν ένα
κομμάτι πλαστελίνης..
Ανεξαρτήτως των
συνθηκών κάθε γενιά κρίνεται από τις πράξεις της, που επιπλέον είναι και
μη αναστρέψιμες. Ανέκαθεν η πράξη προηγείται της ουσίας, κι υπάρχει η
δυνατότητα ατομικά και συλλογικά, να πράξουμε μη παραλείποντας να
σκεφτούμε το μη αναστρέψιμο των συνεπειών τους. Κατανοώντας αυτήν τη
μεγάλη αλήθεια αυτομάτως αποκτάται ένα εφόδιο ζωτικής σημασίας για τη
δύσκολη νέα πορεία. Πορεία της οποίας θα ηγείται ένα μεγάλο outsider: Η
γενιά των τετρακοσίων ή τριακοσίων ευρώ, της ανεργίας, της
απάθειας, της αποβλάκωσης ή του facebook. Αλλά αν θέλετε την άποψή μου,
δεν υπάρχει καταλληλότερος χαρακτηρισμός από αυτόν της πλέον
παρεξηγημένης γενιάς που καλείται να ξεπλύνει της αμαρτίες μιας άλλης,
ιστορικής μεν αμφιβόλου προσφοράς δε, αυτής του Πολυτεχνείου.
Τα μυνήματα του σήμερα
Σήμερα,
τα μηνύματα εκείνων των εξεγέρσεων δεν μπορούν και δεν πρέπει να
περιορίζονται σε επετειακές εκδηλώσεις και σε μια ξύλινη «αγωνιστική»
ρητορική. Η μονόπλευρη νεοφιλελεύθερη
παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, με γνώμονα τα συμφέροντα των λίγων και
ισχυρών, επιτείνει την ύπαρξη ενός κόσμου με διαφορετικές ταχύτητες και
διαφορετικές αφετηρίες. Η ειρήνη, η δημοκρατία και οι ατομικές
ελευθερίες καταστρατηγούνται, άλλοτε απροκάλυπτα και άλλοτε συγκαλυμμένα
με «παγκοσμιοποιημένες προπαγάνδες». Η παιδεία, η εργασία η κοινωνία
γενικότερα δέχονται επίθεση και υπόκεινται στις λογικές των μονόδρομων
του νεοφιλελευθερισμού.
Στον
αντίποδα του
νεοφιλελευθερισμού και της «παγκοσμιοποίησης» προβάλλει η ανάγκη της
παγκόσμιας αφύπνισης των νεανικών συνειδήσεων, η ανάγκη αγώνα για
δημόσια αγαθά στην υπηρεσία των πολλών, αυτοδιάθεση των λαών,
εκδημοκρατισμό και ειρηνική συνύπαρξη.
