Πριν εισέλθουμε στο δεύτερο μέρος, λίγα λόγια για την εμπειρία μας από τη δημοσίευση του πρώτου μέρους. Υπήρξαν πάνω από 680 σχόλια, τα περισσότερα (ανδρών πατεράδων ή μη) επιβεβαίωσαν λέξη προς λέξη τα γραφόμενά μας. Σχόλια μνημειώδους κυνικότητας, αναλγησίας και ωμότητας όπως : «η περίπτωση κακοποίησης της συζύγου δεν νομίζω πως αποτελεί το δίχως άλλο λόγο αποκλεισμού από την επιμέλεια του τέκνου» ή «τεμπέλες, πηγαίνετε τώρα να δουλέψετε, που παίρνατε καλλυντικά από τη διατροφή» μέχρι τα πιο «αστεία» : «αυτά τα κάνουν οι φεμινίστριες που είναι σατανίστριες, και τώρα αντί να τις καίμε, θα τις πυροβολούμε» και άλλα πολλά, απειλητικά και υβριστικά τόσο δημόσια όσο και σε προσωπικά μηνύματα. Δεν πέσαμε από τα σύννεφα, ξέρουμε ότι τα φαινόμενα αυτά δεν καλλιεργούνται in vitro, η κοινωνία τα εκτρέφει, τα συντηρεί και τα ενθαρρύνει σε περιβάλλον απόλυτου μισογυνισμού κι ανισότητας.
Άλλοι μας προέτρεπαν να ασχοληθούμε με τα καθαρώς νομικά (;;;) ζητήματα κι άλλοι ότι θα μας καταγγείλουν στο πειθαρχικό του ΔΣΑ.
Λοιπόν, για να τελειώνουμε, μη σπαταλούν άλλη ενέργεια, δεν πτοούμεθα ούτε από πειθαρχικά, ούτε από τη...Χάγη, έχουμε συμμετάσχει σε αγώνες με μεγαλύτερο διακύβευμα. Όσο για τον ρόλο του/της Δικηγόρου, έχουμε εντελώς διαφορετική άποψη. Όσο κι αν μας υποτιμά και μας εξευτελίζει η κυβέρνηση, θεωρούμε ότι το πρωταρχικό καθήκον της/του Δικηγόρου που αντιλαμβάνεται τη θέση του σε αυτόν τον κόσμο των συγκλονιστικών αντιθέσεων, είναι να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις λαϊκές ελευθερίες απέναντι σε ένα σύστημα, που μια γλώσσα έχει -τη βία- να είναι οι φυσικοί υπερασπιστές της δικαστικής ανεξαρτησίας και οι κυματοθραύστες απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία και καταστολή.
Κάποιοι μάλιστα δολοφονήθηκαν για τη στάση τους αυτή, όπως ο Ν. Γκότσης, Γ. Πουλίδης, Κ. Αναστασόπουλος, Ν. Μανδηλαράς κ.ά., και το όνομά τους δεν κοσμεί κάποια από τις αίθουσες του ΔΣΑ «τιμής ένεκεν», όλοι οι υπόλοιποι πατάμε στις πλάτες αυτών των γιγάντων.
1 Συνεπιμέλεια σε συνθήκες ενδοοικογενειακής βίας
Αυτό το οποίο η κυβέρνηση εσκεμμένως παραβλέπει είναι οι εκατοντάδες καθημερινές ιστορίες έμφυλης βίας και παιδικής κακοποίησης και ειδικά σε αυτήν την παρατεταμένη περίοδο της καραντίνας. Αγνοεί, προκλητικά, η κυβέρνηση ότι:
- Η ενδοοικογενειακή βία έχει έμφυλο πρόσημο. Πόσες περιπτώσεις δεν γνωρίζουμε που ο σύζυγος κακοποιεί επανειλημμένα μητέρα και παιδιά και κανείς δε κάνει τίποτα, μέχρι να αντικρίσουν το πτώμα οι γείτονες και να πουν ότι «κατά τα άλλα ήταν καλό παιδί...» ;
- Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κων/πολης, απαγορεύεται η επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα που δρα κακοποιητικά άμεσα ή έμμεσα προς αυτό, κάνοντάς το θεατή κακοποιητικών συμπεριφορών.
Σύμφωνα με την έκθεση «Η βία κατά των γυναικών και η προσχώρηση της Ε.Ε. στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», που δημοσιοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 15 Νοεμβρίου 2017, η έμφυλη βία και συγκεκριμένα η ενδοοικογενειακή βία έχει καταστεί για τις Ευρωπαίες μεταξύ 15 και 44 χρόνων η πρώτη αιτία αναπηρίας και θανάτου, αφήνοντας πίσω ακόμη και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα ή τον καρκίνο. Οι αριθμοί είναι τρομακτικοί, καθώς ,όπως καταγράφεται, 50 γυναίκες στην Ε.Ε. δολοφονούνται κάθε εβδομάδα από νυν ή πρώην σύντροφό τους. Από αυτές το 1/3 μαχαιρώνεται, το 1/3 φονεύεται με πυροβόλο όπλο, το 20% στραγγαλίζεται και το 10% ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου.
Και πριν από την πιο πάνω συνθήκη, σύμφωνα με τον νόμο 3500/06, αναγνωρίζεται ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά σοβαρή κοινωνική παθογένεια, που παραβιάζει ατομικές ελευθερίες, κυρίως των γυναικών, οι οποίες και πλήττονται σε μεγάλο βαθμό από το φαινόμενο. Επεκτάθηκε, επίσης, το αξιόποινο παραδοσιακών εγκλημάτων και σε συμπεριφορές, οι οποίες μέχρι πρότινος υπάγονταν στην έννοια των βασανιστηρίων. Με τον τρόπο αυτό δηλώθηκε η πρόθεση του νομοθέτη να αποτρέψει φαινόμενα μετατροπής της οικογένειας σε τόπο ατιμώρητης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σημαντική -και εν πολλοίς πρωτοποριακή - στον νόμο ήταν η αντιμετώπιση των ανηλίκων ως θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα κι αν οι πράξεις αυτές δεν στρέφονται άμεσα εναντίον τους, αλλά απλώς τελούνται ενώπιον τους. Εν προκειμένω , ελήφθησαν υπόψη επιστημονικά δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία οι πράξεις Ε.β επιδρούν αρνητικά στην ψυχοκοινωνική εξέλιξη των ανηλίκων, με κίνδυνο το φαινόμενο να διαιωνίζεται. ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΓΟ ΑΥΤΟ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ Ε.Β, ΟΤΑΝ ΔΙΑΠΡΑΤΤΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΕΝΩΠΙΟΝ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (άρθρο 6).
- Ας αναλογιστούμε, όμως, πόσες τέτοιες υποθέσεις δεν φτάνουν ποτέ στα δικαστήρια, πόσες γυναίκες σιωπούν κάτω από το βάρος των συνεχών απειλών και του φόβου, πόσες φορές η αστυνομία τις στέλνει πίσω στον κακοποιητή τους.
Κι όταν φθάσουν, μας πετάει προκλητικά στο πρόσωπο το επερχόμενο νομοσχέδιο την πιο επαίσχυντη διάταξη που θα μπορούσε να σκαρφιστεί, απευθυνόμενο, όπως φαντάζονται, σε μικρόνοες και αδαείς. Ότι δηλ. η άσκηση της επιμέλειας δεν θα αφαιρείται με την τυχόν ΕΓΚΛΗΣΗ της μητέρας, θα αφαιρείται μετά την ΤΕΛΕΣΙΔΙΚΗ απόφαση της δικαιοσύνης. (Δεν εκπλησσόμαστε, το έχουμε ξαναπεί, η πολιτική αυτή είναι απολύτως ενταγμένη στα πλαίσια της συντηρητικοποίησης, φτωχοποίησης και καταπάτησης κάθε κεκτημένου δικαιώματος). Εμείς οι νομικοί της πράξης γελάμε, πολύ πικρά όμως, που χρησιμοποιούν, ως πειστικό επιχείρημα,την πιο αργή δικαιοσύνη της Ε.Ε, όπως την κατάντησαν (έχει καταδικασθεί πλειστάκις η χώρα μας από το ΕΔΔΑ)για να μας πείσουν ότι έλαβαν υπόψη τους την ενδοοικογενειακή βία.
Ξέρουμε άραγε για πόσα χρόνια μιλάμε για να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση; 8 έτη κατά το μάλλον ή ήττον (πέντε έτη από τη πράξη για να φθάσει στο ακροατήριο και άλλα 3 έτη που αναστέλλεται κατά τη κύρια διαδικασία), ώστε να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση ή να παραγραφεί και να μπεί στα συρτάρια της εισαγγελίας. Δηλαδή, θα έχουμε το δυσοίωνο σενάριο, ενώ θα εκκρεμεί η ποινική διαδικασία, ο θύτης να αποφασίζει με το θύμα του και να συνδιαλέγεται μαζί του και το παιδί, αν είναι το θύμα, να διαμένει μαζί του μέχρι την ενηλικίωση. Ας σκεφτούμε πόσα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και, ειδικά, ανήλικα παιδιά, αυτή την στιγμή τρέμουν ακόμα και στη θέα του θύτη τους. Πολλώ δε μάλλον, όταν ξέρουν, a priori, ότι ο δρόμος της δικαίωσης θα είναι μακρύς, αν αυτή έλθει ποτέ. Κι αν η κακοποιήτρια είναι γυναίκα, φυσικά, και πρέπει να ισχύουν τα ίδια, αλλά δυστυχώς τα νούμερα είναι αμείλικτα, γιατί η έμφυλη βία είναι πρωταρχικό συστατικό της πατριαρχίας και απότοκο αποτέλεσμά της.
Κι ας πάρουμε, ως υπόθεση εργασίας, ότι ο θύτης καταδικάζεται μετά από 5 - 8 χρόνια τελεσίδικα. Η έννομη τάξη μας αντέχει το γεγονός ότι, καθόλη αυτή τη διάρκεια, το θύμα, το παιδί, ζούσε κι ενηλικιώθηκε με τον κακοποιητή του και υποβάλλαμε και τη γυναίκα στη βάσανο να συνδιαλέγεται και να υποκύπτει, προφανώς, σε ένα επίσης κακοποιητή πρώην σύζυγο;
Τα παιδιά, όμως, δεν είναι αντικείμενο ή εμπόρευμα που αν συμβεί κάποια βλάβη ή ζημιά σε αυτά κατά τη διάρκεια της συνεπιμέλειας, μετά θα αλλάξεις τη ρύθμιση, γιατί αποδείχτηκε ότι είναι επιβλαβής για το παιδί. Η Δικαιοσύνη έχει καθήκον να προστατεύσει τα παιδιά απο το ρίσκο του κινδύνου και να υπολογίσει τον κίνδυνο εκ των προτέρων. Μιλάμε για ανθρώπους με ίσα δικαιώματα, όπως αναγνωρίζονται στη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, επιπρόσθετα, στη Σύμβαση Δικαιωμάτων του παιδιού.
Ακόμα πιο εξοργιστική είναι η πρόβλεψη που κυκλοφόρησε στο πρώτο προσχέδιο (ώσπου να καταλήξουν, σφιγμομετρώντας τις αντιδράσεις) για αφαίρεση επιμέλειας μόνο σε περίπτωση που ο γονέας είναι κακοποιητικός προς το παιδί, όπως ορίζεται στο προτεινόμενο και επίμαχο άρθρο 1532.
- Οι μητέρες- θύματα έμφυλης βίας θα εγκλωβίζονται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα σε κακοποιητικούς γάμους ή σχέσεις με τον φόβο της απώλειας της επιμέλειας ή μετά το διαζύγιο θα έρχονται σε συστηματική επαφή με τον κακοποιητή τους. Στην περίπτωση μάλιστα που μια μητέρα πάρει το παιδί της σε άλλη πόλη για να το προστατεύσει ή να προστατευτεί η ίδια από την κακοποίηση, ο έτερος γονέας θα μπορεί να κάνει μήνυση για παραβίαση της δικαστικής απόφασης και η μητέρα θα κινδυνεύει με σύλληψη και αυτόφωρο μέχρι να επιστρέψει το παιδί στον μόνιμο τόπο κατοικίας.
Και τούτο, καθώς καμία πρόβλεψη δεν έχει λάβει χώρα για τα αναρίθμητα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, που συμβαίνουν πίσω απο τις κλειστές πόρτες, με θεατές ανήλικα παιδιά και μοναδικό αποτέλεσμα τον εσαεί τραυματισμό του ψυχικού τους κόσμου. Παιδιά που πλέον δεν θα ακούγονται στις δικαστικές αίθουσες, που καμία ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη δεν θα λαμβάνεται υπόψιν και καμία γυναίκα δεν θα βρίσκει το δίκιο της, μένοντας τελικά μόνη και αβοήθητη σε έναν κόσμο βαθειάς πατριαρχίας και μισογυνισμού.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι εκκρεμούν δικαστήρια εναντίον κάποιων ενεργών μπαμπάδων για κακοποίηση (ανάμεσά τους αυτός που κακοποίησε την πρώην σύζυγό του στο προαύλιο του σχολείου των παιδιών του, μπροστά στα μάτια γονιών, παιδιών και δασκάλων στην Κέρκυρα).
Η Πλατφόρμα των ανεξάρτητων μηχανισμών και εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις διακρίσεις και τη βία κατά των γυναικών (EDVAW Platform), που συστάθηκε από τον ΟΗΕ για την αποτελεσματικότερη συνεργασία των μηχανισμών του διεθούς δικαίου, εξέδωσε τον Μάιο του 2019 ανακοίνωση επισημαίνοντας την ανάγκη οι υποθέσεις επιμέλειας και επικοινωνίας των γονέων με τα τέκνα να κρίνονται με γνώμονα την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών στη ζωή και τη σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική ακεραιότητα.
Στην ανακοίνωσή τους τα μέλη της Πλατφόρμας επεσήμαναν πως «οι κακοποιητικές σχέσεις μεταξύ των γονέων επηρεάζουν κυρίως τις γυναίκες και έχουν άμεσες επιπτώσεις στη ζωή των παιδιών. Παρόλα αυτά η βία κατά των γυναικών σπάνια αντιμετωπίζεται από τις εθνικές αρχές ως σχετικός παράγοντας στις αποφάσεις επιμέλειας».
Το γεγονός ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν έχει αξιοποιηθεί δεν είναι λόγος για μεταβολές προς ικανοποίηση συγκεκριμένων ομάδων. Τα παιδιά δεν είναι κινητά ή αποκτήματα για να τίθενται τεκμήρια. Ουσιαστικότερη κρίση και αιτιολογημένη ανάλυση των κριτηρίων που οδηγούν στην δικαστική απόφαση, αρκεί. Το Follow up είναι μια εξαιρετική δικλείδα ασφαλείας και επιτέλους, ας τεθεί το θέμα για τα οικογενειακά δικαστήρια.
Δεν πρέπει να μας υποψιάσει ότι έρχεται ένα νομοσχέδιο σε αυτήν την δυστοπική συνθήκη; Η πρώτη καραντίνα στον τόπο μας, τον Μάρτιο του 2020, «άνοιξε» με μία διπλή γυναικοκτονία (σε διάσταση οι σύζυγοι) και η δεύτερη με μία ακόμη στη Μάνη ενώπιον του ανηλίκου παιδιού τους.
Έπειτα από έναν σχεδόν ολόκληρο χρόνο εγκλεισμού, με τα επίσημα στοιχεία να είναι αμείλικτα σε σχέση με την αύξηση της έμφυλης βίας κατά το «μένουμε σπίτι» και την πλήρη φτωχοποίηση μεγάλης μερίδας της κοινωνίας, το νομοσχέδιο για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια αποτελεί κόκκινο πανί για κάθε μητέρα, κάθε γυναίκα, κάθε προοδευτικό άνθρωπο, κάθε συλλογικότητα υπεράσπισης της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων του παιδιού.
Ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι η κρίση ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση κατά 20% της ενδοοικογενειακής βίας, χαρακτηρίζοντάς την «κρυμμένη πανδημία».
Σοκαρισμένος από την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ζήτησε να υπάρξει «εκεχειρία στο σπίτι».
Σε κάποιες χώρες και στη δική μας, οι τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας κατέγραψαν πενταπλάσιο αριθμό τηλεφωνημάτων, όμως το lockdown κατέστησε πιο δύσκολο για τα θύματα να αναζητήσουν βοήθεια. Κάποιες χώρες μετέτρεψαν ξενοδοχεία σε καταφύγια για γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας και δημιούργησαν πρωτοβουλίες ,ώστε να τις ενθαρρύνουν να αναζητήσουν βοήθεια κατά τις επισκέψεις τους σε φαρμακεία ή σούπερ μάρκετ. Εμείς φέρνουμε την υποχρεωτική συνεπιμέλεια!
Και η κακοποίηση δεν είναι μόνο φυσική, είναι λεκτική, οικονομική κι ενδύεται τόσες άλλες φόρμες. Και η παρούσα συνθήκη ευνοεί περαιτέρω. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το ποσοστό απώλειας θέσεων εργασίας για τις γυναίκες εργαζόμενες είναι 1,8 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των ανδρών, σχεδόν διπλάσιο - οι γυναίκες υπερτερούν εξάλλου μεταξύ εκείνων που εργάζονται άτυπα και σε ευάλωτους τομείς. Διεθνή media κύρους, όπως οι New Υork Times, εμφανίζονται να ανησυχούν ιδιαίτερα, ισχυριζόμενα ότι ενδεχομένως ένας χρόνος «Covid-19» μπορεί να ξεκάνει δεκαετίες κοινωνικών αγώνων, πολύτιμα κεκτημένα στο πεδίο της ισότητας των φύλων. Όπως λέει το πιο πάνω έντυπο , η γυναίκα με μειωμένους μισθούς, ενίοτε όρους ημι-απασχόλησης, χωρίς κοινωνικά/οικογενειακά στηρίγματα, δίχως back up (ναι, οι μαμάδες είναι το ύστατο και ανεξάντλητο back up), με πολλαπλάσιες υποχρεώσεις και βάρη οικονομικά, με πίεση για απόδοση σε παράδοξη εποχή, οδεύει προς σε ένα ψυχολογικό αφανισμό, στα καθ´ημάς και προς την υποχρεωτική συνεπιμέλεια.
Σε ποιο περιβάλλον ισότητας θα αναπτυχθεί και θα στεριώσει η υποχρεωτική συνεπιμέλεια; Ειδικοί του ΟΗΕ εκτιμούν ότι το χάσμα της φτώχειας μεταξύ ανδρών και γυναικών θα μεγαλώσει το 2021 λόγω της οικονομικής ύφεσης. Η θηλυκοποίηση της φροντίδας έχει εγκατασταθεί μονίμως.
Ακόμη και πριν την πανδημία του κοροναϊού, οι γυναίκες έκαναν τρεις φορές περισσότερη μη αμειβόμενη εργασία στο σπίτι ή φροντίζοντας παιδιά και ηλικιωμένους, σε σχέση με τους άνδρες, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, όμως αυτό επιδεινώθηκε το 2020 καθώς οι γυναίκες ανέλαβαν το μεγαλύτερο βάρος της φροντίδας των μελών της οικογένειας που αρρώσταιναν ή των παιδιών που πλέον δεν πήγαιναν σχολείο.
Έρευνα μεταξύ γονέων σε πέντε πλούσιες χώρες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μη αμειβόμενη εργασία των μητέρων στο σπίτι σχεδόν διπλασιάστηκε και έφτασε τις 65 ώρες την εβδομάδα, περίπου κατά ένα τρίτο περισσότερο σε σχέση με αυτή των ανδρών.
Μια ομάδα υπέρ της ισότητας των δύο φύλων στη Βρετανία επεσήμανε ότι «υπάρχουν στοιχεία επιστροφής στη δεκαετία του ’50» σε ό,τι αφορά τον καταμερισμό των εργασιών.
Όταν, λοιπόν, παίρνουν οι πατεράδες την επιμέλεια των παιδιών καταλαβαίνουν, πολύ γρήγορα, πόσο σκληρή δουλειά είναι αυτή και αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν πληρωμένη φροντίδα και τότε καταλαβαίνουν τι σημαίνει απλήρωτη οικιακή εργασία, η οποία, όμως, τους απελευθερώνει τον χρόνο, ώστε να μπορούν να βγάλουν λεφτά στην αγορά εργασίας. Ή Παντρεύονται πάλι...
Βασικό συστατικό της πατριαρχίας στον καπιταλισμό είναι η απλήρωτη οικιακή εργασία των γυναικών, που έχουν μέχρι σήμερα την ευθύνη όχι μόνο του νοικοκυριού και της ανατροφής των παιδιών αλλά και της φροντίδας των γηραιότερων. Όλα αυτά φυσικά και είναι εργασία, αφού απαιτεί χρόνο, κόπο και εξειδικευμένες γνώσεις κι εδώ έρχεται η ιδεολογία περί "μητρότητας" να επισκιάσει ακριβώς ότι πρόκειται περί εργασίας και να το παρουσιάσει ως κάτι που η γυναίκα οφείλει να κάνει απλά από αγάπη για τα παιδιά και την οικογένεια, χωρίς αντάλλαγμα.
Τα στοιχεία που καταγράφονται για την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά, με τα ποσοστά να έχουν εκτοξευθεί κατά τις περιόδους της καραντίνας την άνοιξη, αλλά και το φθινόπωρο/χειμώνα του 2020. Και πρόκειται μόνο για τα στοιχεία εκείνα που έχουν δημοσιοποιηθεί, χωρίς να μπορεί να υπολογιστεί η βυθισμένη πλευρά του παγόβουνου της βίας, που μένει αθέατη κάτω από το νερό, για όσα περιστατικά δεν έχουν καταγγελθεί. Τα δικαστήρια θα αυξηθούν κατακόρυφα, με μόνους ζημιωμένους το παιδί και τον γονέα με τον λιγότερο χρόνο και οικονομική δυνατότητα, δηλαδή συνήθως τη μητέρα. Επίσης, πολλοί πατεράδες θα εκμεταλλευτούν τη νέα κατάσταση για να μειώσουν ή να σταματήσουν να πληρώνουν διατροφή. Και το κερασάκι στην τούρτα: Δυστυχώς, στο νομοσχέδιο αναφέρεται: «Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα μεταρρύθμισης ή ανάκλησης έγγραφων συμφωνιών και δικαστικών αποφάσεων που αφορούν ζητήματα τα οποία ρυθμίζονται από την πρόταση της επιτροπής, μέσα σε διάστημα δύο ετών, εφόσον γίνουν νόμος του κράτους». Καταλαβαίνετε το γαϊτανάκι δικών που θα ανοίξουν και την επιβεβαίωση του τίτλου του άρθρου μας σχετικά με έναν ακόμη βρόχο στον λαιμό της Ελληνίδας μητέρας. Όλες δηλαδή οι υφιστάμενες αποφάσεις μπορεί να βρεθούν στον αέρα.
Ήδη πολλοί απειλούν τις μητέρες των παιδιών τους πως θα τους πάρουν το παιδί πριν ακόμα ψηφιστεί το νομοσχέδιο.
2 Το σύνδρομο γονεικής αποξένωσης
Αυτό το ψευδές σύνδρομο, χρησιμοποιούν και επικαλούνται εκείνοι, που προωθούν εδώ και τριάντα περίπου χρόνια το σχέδιο της καθολικά υποχρεωτικής και χωρίς δικαστικό έλεγχο συνεπιμέλειας και διπλής κατοικίας των παιδιών των χωρισμένων γονέων, που θέτει ,σύμφωνα με δεκάδες έρευνες, σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική υγεία των ανηλίκων.
Το «Σύνδρομο γονικής αποξένωσης» (σε συντομογραφία PAS, ακρωνύμιο του αγγλικού όρου Parent Alienation Syndrome) είναι μια έκφραση που επινοήθηκε για πρώτη φορά από τον Δρ. Richard Gardner.
Ο Gardner, αν τον μελετήσει κανείς, έχει πολλές τοποθετήσεις εξωπραγματικές και μη αποδεκτές από την επιστήμη. Για παράδειγμα, θεωρεί ότι η παιδοφιλία, η νεκροφιλία, ο σαδισμός, η ζωοφιλία, η κοπροφιλία, κτλ είναι νορμάλ σεξουαλικές επιθυμίες του ανθρώπου. Αυτόν τον «μεγάλο επιστήμονα» επικαλούνται οι οπαδοί της συνεπιμέλειας για να την προωθήσουν, ώστε να μην αναπτύξουν δήθεν τα παιδιά το ανύπαρκτο ουσιαστικά σύνδρομο της γονικής αποξένωσης, που ο ίδιος ο Gardner επινόησε και οι ερευνητές επιστήμονες δεν αποδέχονται. Δυστυχώς, πολλοί αναφέρονται σε αυτό, χωρίς να γνωρίζουν την πραγματικότητα και ο μύθος προωθείται, όπως έχουν προωθηθεί τόσοι και τόσοι αντιεπιστημονικοί μύθοι στην εποχή μας, χωρίς να στέκουν επιστημονικά.
Η σοβαρότητα του προβλήματος αλλά και η έλλειψη αξιοπιστίας της θεωρίας αυτής οδήγησε την Ένωση Εισαγγελέων Αμερικής και το Εθνικό Κέντρο Δίωξης Παιδικής Κακοποίησης Αμερικής να προβεί σε ανακοίνωση στις 29 Ιανουαρίου 2016 στο επιστημονικό της περιοδικό, στην οποία ξεκαθάριζε πως η επίσημη θέση της είναι ΚΑΤΑ του PAS και της γονικής αποξένωσης:
«Το PAS είναι ένα μη αποδεδειγμένο σύνδρομο που μπορεί να απειλήσει την ακεραιότητα του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης και την ασφάλεια των κακοποιημένων παιδιών. Οι εισαγγελείς πρέπει να εκπαιδεύσουν τον εαυτό τους για το PAS και να είναι προετοιμασμένοι να ΑΠΟΡΡΙΨΟΥΝ την αποδοχή του στο δικαστήριο. Σε περιπτώσεις όπου γίνεται αποδεκτή η μαρτυρία του PAS, είναι ευθύνη του εισαγγελέα να εκπαιδεύσει τον δικαστή και τους ενόρκους για τα μειονεκτήματα αυτής της θεωρίας. Όσο περισσότερο τα ποινικά δικαστήρια αρνούνται να παραδεχτούν τα αποδεικτικά στοιχεία του PAS, τόσο περισσότερο θα παρέχεται προστασία στα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης στο δικαστικό μας σύστημα».
Ενώ, στο εγχειρίδιο «οδηγίες προς τους Δικαστές Οικογενειακού Δικαίου» του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Αμερικής δίνεται η σύσταση στους δικαστές να μην χρησιμοποιούν τους ισχυρισμούς για Σύνδρομο γονικής αποξένωσης: «Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Εθνικό Συμβούλιο Δικαστών Ανηλίκων και Οικογενειακού Δικαστηρίου εξέδωσαν τον οδηγό του Δικαστή με τον οποίο καθοδηγούν τους Δικαστές που ασχολούνται με υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας πώς να χειριστούν υποθέσεις στις οποίες αναφέρεται η γονική αποξένωση και το συνδρομο PAS [...] Το σύνδρομο γονικής αποξένωσης θεωρείται ότι δεν υπάρχει καθώς δεν αναγνωρίζεται στην Αμερικανική ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών (DSMIV) ή την διεθνή ταξινόμηση των διαταραχών (ICDIO) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας».
Άλλωστε, το σύνδρομο γονικής αποξένωσης θεωρείται επιστημονικά αβάσιμο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ, αφού απέτυχε να περάσει τον καθιερωμένο έλεγχο περί αποδειξιμότητας των επιστημονικών προτύπων (Frye, Daubert kai 702 - 704).
Η Sonia Vaccaro, κλινική ψυχολόγος με ειδίκευση στη θυματολογία και την έμφυλη βία και η Consuelo Barea ψυχοθεραπεύτρια, ειδικευμένη στην πρόληψη της έμφυλης βίας και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, στο βιβλίο τους «PAS. Το Υποτιθέμενο Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης- Ένα εργαλείο που διαιωνίζει την κακομεταχείριση και τη βία», EdIt, Firenze, 2011, τεκμηριώνουν μέσα από τη μελέτη μιας ευρείας γκάμας επιστημονικών μελετών, πως αυτό που η American Psychological Association ονομάζει Υποτιθέμενο Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης, είναι ένα δημιούργημα ψευτο-επιστημονικό, που στις ΗΠΑ χρησιμοποιήθηκε ήδη από το 1985 στις αγωγές διαζυγίων, όπου εκδικαζόταν και η επιμέλεια των παιδιών. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι στις περιπτώσεις που υφίσταται μια συγκρουσιακή κατάσταση, όπου το ανήλικο καταγγέλλει έναν από τους γονείς (συνήθως τον πατέρα) για κακομεταχείριση και βία, οι υποστηρικτές του PAS ανατρέχουν σ’ αυτή τη θεωρία προκειμένου να αντιστρέψουν τις κατηγορίες. Πράγματι, το PAS αρνούμενο την πραγματικότητα της υψηλής συχνότητας άσκησης ενδοοικογενειακής βίας εκ μέρους των αντρών, αντιστρέφει το κατηγορητήριο για όσα βίωσε το ανήλικο παιδί, σε «πλύση εγκεφάλου» που υποβλήθηκε από τη μητέρα για να αποδυναμώσει τον άλλο γονέα και να επιτύχει την αποκλειστική επιμέλεια. Σε κάθε δικαστική διένεξη, όταν ένα από τα μέρη επικαλείται το PAS (συνήθως η υπεράσπιση του πατέρα) αναγάγει κάθε καταγγελία σε γονική αποξένωση και μετατρέπει αυτόματα τα θύματα σε βασανιστές.
Ο ΟΗΕ και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας δεν αναγνωρίζει τέτοια είδους σύνδρομα και μάλιστα εφιστά την προσοχή σε όσους χρησιμοποιούν τέτοιου είδους όρους. Σε έγγραφο τους που συνυπογράφουν 32 χώρες πρέπει να δίνεται προσοχή σε θέματα ενδοοικογενειακής, όταν αυτού του είδους οι όροι χρησιμοποιούνται μαζί, γιατί στοχεύουν στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τα εγκλήματα που έχουν κάνει οι θύτες, προκειμένου να κερδίσουν δικαιώματα πάνω στα θύματα και να συνεχίζουν να εγκληματούν.
Σε ένα εμπεριστατωμένο άρθρο του Independent Dr Richard A. Gardner | The Independent | The Independent, με τη ευγενική συνεισφορά της Δήμητρας Σιαηλή στη μετάφραση Richard Gardner: Ο παιδοψυχίατρος που ανέπτυξε τη θεωρία του «Συνδρόμου Γονικής Αποξένωσης» αναφέρεται:
«Μέχρι τώρα, η έννοια της «γονικής αποξένωσης» έχει εισέλθει στη νομολογία και έχει επηρεάσει χιλιάδες διαμάχες στις οποίες ο ίδιος ο Γκάρντνερ δεν έπαιξε κανένα ρόλο. Ωστόσο, δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Δεν αναγνωρίζεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ή από οποιοδήποτε άλλο επαγγελματικό σώμα. Η ροή των βιβλίων που παρήγαγε ο Γκάρντνερ σχετικά με το θέμα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ήταν όλα με αυτοδημοσίευση, χωρίς τη συνήθη διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους επιστήμονες. Η μέθοδός του για τον προσδιορισμό της αξιοπιστίας ισχυρισμών για σεξουαλική κακοποίηση καταγγέλθηκε από έναν γνωστό εμπειρογνώμονα ενδοοικογενειακής βίας, τον Jon Conteτου Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, ως “ίσως το πιο μη-επιστημονικό κομμάτι σκουπιδιών που έχω δει στο ακαδημαϊκό πεδίο στην εποχή μου”.
Κανείς με εμπειρία σε περιπτώσεις πολύ συγκρουσιακών διαζυγίων δεν θα αμφισβητούσε ότι μητέρες, σε ορισμένες περιπτώσεις, κάνουν ψευδείς ισχυρισμούς κατά των συζύγων τους. Αλλά ο Γκάρντνερ πήγε πολύ πιο μακριά. Πίστευε ότι το 90 στις εκατό των μητέρων ψεύδονταν και «προγραμμάτιζαν» τα παιδιά τους να επαναλάβουν τα ψέματα τους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν τα στοιχεία που τις επιβεβαίωναν. Θεώρησε ότι οι μητέρες που καταγγέλλουν σεξουαλική κακοποίηση εκφράζουν, με μεταμφιεσμένη μορφή, τις δικές τους σεξουαλικές τάσεις προς τα παιδιά τους.
Και ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε τίποτα πολύ λάθος με την παιδοφιλία, αιμομικτική ή μη. “Ένα από τα βήματα που πρέπει να κάνει η κοινωνία για να αντιμετωπίσει την παρούσα υστερία είναι να την υπερβεί και να πάρει μια πιο ρεαλιστική στάση σε σχέση με την παιδοφιλική συμπεριφορά”, έγραψε στο Sex Abuse Hysteria - Salem Witch Trials Revisited (1991). Η παιδοφιλία, πρόσθεσε, “είναι μια διαδεδομένη και αποδεκτή πρακτική μεταξύ κυριολεκτικά δισεκατομμυρίων ανθρώπων”. Ερωτηθείς μία φορά από έναν ερευνητή τι έπρεπε να κάνει μια μητέρα αν το παιδί της παραπονέθηκε για σεξουαλική κακοποίηση από τον πατέρα, ο Γκάρντνερ απάντησε: “Τι να έλεγε; Μην το λες αυτό για τον πατέρα σου. Εάν το πεις, θα σε δείρω.”
Μοιάζει απίστευτο το ότι μια τέτοια φιγούρα ανθρώπου θα ληφθεί σοβαρά υπόψη από δικαστές οικογενειακών δικαστηρίων, αλλά, σε ένα σύστημα αντιπαραθέσεων όπου οι πατέρες έχουν συνήθως περισσότερα χρήματα για να ξοδέψουν σε περιπτώσεις διαζυγίων, οι θεωρίες του Γκάρντνερ αποδείχθηκαν εξαιρετικά πειστικές. Το περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής έγραψε το 1996 ότι ένα βιβλίο του Gardner, “Πρωτόκολλα για την Αξιολόγηση της Σεξουαλικής Κατάχρησης”, ήταν “μια συνταγή για την εύρεση ισχυρών επιχειρημάτων για την άρνηση ύπαρξης σεξουαλικής κακοποίησης, με το πρόσχημα της κλινικής και επιστημονικής αντικειμενικότητας. Με την υποψία ότι θα γίνει μπεστ σέλερ μεταξύ των δικηγόρων υπεράσπισης.” Και πράγματι αυτό έγινε.
Το έργο του Γκάρντνερ δημιούργησε μια γενιά μητέρων και παιδιών που σημαδεύτηκαν ψυχολογικά και, σε πολλές περιπτώσεις, και φυσικά από τις δικαστικές αποφάσεις που επηρέασε. Σε μια από τις πρώτες του περιπτώσεις, ένας φυσικός του Μέριλαντ που χαρακτήρισε μία μητέρα «γονική αποξενώτρια», ακατάλληλη να διατηρήσει την επιμέλεια των παιδιών της, στη συνέχεια την πυροβόλησε. Ωστόσο, ο Γκάρντνερ δεν άλλαξε την άποψή του ότι η γυναίκα ήταν το αληθινό κακό. Τα ψέματά της, επέμεινε, είχαν κάνει τον άντρα προσωρινά ψυχωτικό...»
3 Το νομικό καθεστώς άλλων χωρών
Σε όσες χώρες εφαρμόζεται συχνότερα η συνεπιμέλεια - κατόπιν συμφωνίας των γονιών – αυτό είναι ένα από τα αποτελέσματα μιας ευρύτερης πολιτικής κοινωνικού κράτους και μακρόχρονων διαδικασιών εκπαίδευσης για την παροχή φροντίδας εξίσου και από τους άντρες: στη Σουηδία και τη Δανία, για παράδειγμα, συνδυάζεται με επιδόματα παιδιού ικανά να βοηθάνε αληθινά την ανατροφή των παιδιών και με κατάλληλες γονικές άδειες μετ’ αποδοχών για γυναίκες και άντρες γονείς. Σε περιπτώσεις όπως αυτές ορισμένων επαρχιών του ισπανικού κράτους, όπου πρόσφατα επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί η υποχρεωτικότητα στη συνεπιμέλεια (Χώρα των Βάσκων και Αραγονία), το φεμινιστικό κίνημα πέτυχε την απόσυρσή της, όταν υπάρχει υποψία ενδοοικογενειακής/έμφυλης βίας ή όταν δεν υπάρχει προηγούμενη συμφωνία των γονέων, ενώ στην Ιταλία, με κοινωνικές συνθήκες πολύ κοντινές στη δική μας χώρα, το φεμινιστικό κίνημα πέτυχε την πλήρη απόσυρση του αντίστοιχου νομοσχεδίου, το οποίο είχε προταθεί από την ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά και το λαϊκιστικό Κίνημα των 5 Αστέρων. Κι αφήσαμε τελευταίο το πιο σημαντικό. Η υπόθεση της φροντίδας των παιδιών μετά τη λύση της σχέσης των γονέων του, είναι μια υπόθεση που ξεκινά από τη γέννησή του. Σε μια χώρα που το ποσοστό συμμετοχής στην ανατροφή και φροντίδα των παιδιών εντός γάμου πλησιάζει μετά βίας το 10% για τους άντρες, με τις γυναίκες να επωμίζονται καθημερινά το 90%, το βλέμμα των κρατικών πολιτικών θα έπρεπε να στραφεί στην αλλαγή αυτού του ποσοστού, αν θέλει να αλλάξει τις νοοτροπίες, όπως διατείνεται.
Η Αυστραλία, η πρώτη χώρα που εισήγαγε το 2006 τον όρο της αναγκαστικής συνεπιμέλειας στις περιπτώσεις των διαζυγίων και διάστασης συντρόφων, με νόμο αφαίρεσε την αναγκαστική συνεπιμέλεια, καθώς κρίθηκε επικίνδυνη, γιατί έδινε το δικαίωμα εργαλειοποίησης του παιδιού για κακοποίηση συντρόφων και παιδιών. Αφορμή υπήρξε η περίπτωση Hannan Clarke, που έκαψε ο κακοποιητικός γονέας με βενζίνη ζωντανούς μητέρα και τρία παιδιά. Άλλωστε ο ΟΗΕ με ψήφισμα προτείνει, για την ενοποίηση της Διεθνούς νομοθεσίας και των αποτελεσμάτων της, το οικογενειακό δίκαιο και οι νόμοι να έχουν σαν επίκεντρο τα υπέρτατα συμφέροντα του παιδιού που είναι εγγενή και αναφαίρετα, που αποτελούν θεμελιώδη λίθο για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη των κοινωνιών, τέτοια είναι το δικαίωμα της αξιοπρέπειας του παιδιού και το δικαίωμα του παιδιού έναντι των υπολοίπων μελών της οικογένειας.
Μάλιστα στις 29 Ιουνίου 2020, η Ομοσπονδία Κοινοτικών Νομικών Κέντρων χαιρέτισε ένα νέο νομοσχέδιο που επιδιώκει να καταργήσει το τεκμήριο ίσης επιμερισμένης γονικής μέριμνας σε περιπτώσεις γονικού χωρισμού.
Η Shorna Moore, Διευθύντρια Πολιτικής και Συμμετοχής της Ομοσπονδίας είπε ότι το τεκμήριο παρερμηνεύτηκε συχνά και αυτό υποστηρίζει την υπόθεση για το γιατί το τεκμήριο και οι αναφορές στον ίδιο χρόνο πρέπει να αφαιρεθούν από τον Οικογενειακό Νόμο.
«Σε πάρα πολλές περιπτώσεις τα παιδιά αναγκάζονται να διατηρήσουν μια σχέση με έναν βίαιο γονέα, λόγω του τεκμηρίου κοινής ευθύνης», είπε.
Μια έκθεση του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Οικογενειακών Σπουδών, που δημοσιεύθηκε το 2010 αξιολόγησε τις τροποποιήσεις του 2006 και διαπίστωσε ότι ακόμη και όταν υπήρχε ισχυρισμός για οικογενειακή βία και κακοποίηση παιδιών, πάνω από το 75% των περιπτώσεων οδήγησε σε εντολές για ίση κοινή γονική μέριμνα. Όπου ο ισχυρισμός αφορούσε μόνο την οικογενειακή βία, σχεδόν το 80 τοις εκατό κατέληξε σε εντολές για ίση κοινή γονική μέριμνα.
Η Ομοσπονδία Κοινοτικών Νομικών Κέντρων υποστηρίζει τις Νομικές Υπηρεσίες Γυναικών της Αυστραλίας, η οποία μαζί με τη Rosie Batty δημιούργησαν το σχέδιο «First Safety in Family Law», το οποίο περιλαμβάνει πέντε βήματα για την ανάπτυξη ενός συστήματος οικογενειακού δικαίου που διασφαλίζει την ασφάλεια των γυναικών και των παιδιών. Μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες στο πρόγραμμα πέντε βημάτων είναι η άρση του τεκμηρίου ίσης επιμερισμένης γονικής μέριμνας.
Ο Nerita Waight, Διευθύνων Σύμβουλος για τις Βικτωριανές Αβορίγινες Νομικές Υπηρεσίες (VALS) χαιρέτισε επίσης το νέο Bill
«Χαίρομαι που ακούω ότι υπήρξε κάποια κίνηση σε αυτόν τον τομέα», είπε.
Είναι μια τραγωδία που οι γυναίκες, και σε ορισμένες περιπτώσεις παιδιά, πεθαίνουν στα χέρια των σημερινών ή πρώην συντρόφων τους. Πρέπει να σκεφτούμε τι είναι καλύτερο για τα παιδιά όταν οι γονείς χωρίζονται και ένα τεκμήριο ίσης γονικής μέριμνας δυστυχώς πολύ συχνά βλάπτει την ευημερία του παιδιού.
4 Η δήθεν παραβίαση διεθνών συνθηκών
Το ενωσιακό δίκαιο δεν ρυθμίζει ποιος γονέας ασκεί τη γονική μέριμνα. Ο ενωσιακός Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (άρθρο 24) απαιτεί, όπως και η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, κάθε απόφαση δημόσιας αρχής ή ιδιωτικού οργανισμού σχετική με το παιδί, να προάγει το συμφέρον του, το παιδί να έχει τακτικές προσωπικές σχέσεις και επαφή με τους δύο γονείς, εκτός αν αυτό αντίκειται στο συμφέρον του, και να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του, σε κάθε ζήτημα που το αφορά.
Το άρθρο 24 συγκεκριμένα προβλέπει:
- Τα παιδιά μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους. Η γνώμη τους σχετικά με ζητήματα που τα αφορούν λαμβάνεται υπόψη σε συνάρτηση με την ηλικία και την ωριμότητά τους.
- Σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στο υπέρτατο συμφέρον του παιδιού.
- Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να διατηρεί τακτικά προσωπικές σχέσεις και απ’ ευθείας επαφές με τους δύο γονείς του, εκτός εάν τούτο είναι αντίθετο προς το συμφέρον του.
Επιπλέον η Εταιρία Οικογενειακού Δικαίου ,της οποίας πρόεδρος είναι ο κ. Τέντες επίτιμος εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, αναφέρει στην από 20.12.20 ανακοίνωσή της:
«...Δεν υπάρχουν ρυθμίσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που δεσμεύουν την ελληνική πολιτεία να νομοθετήσει προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, καθιερώνοντας συγκεκριμένο σύστημα επιμέλειας και επικοινωνίας. Στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού δεν επιβάλλεται υποχρεωτική ίση χρονική κατανομή της επιμέλειας, αλλά επιδιώκεται η εξασφάλιση της συνυπευθυνότητας των γονέων για την ανατροφή του παιδιού και των προσωπικών σχέσεων και άμεσης επαφής του παιδιού με τους δύο γονείς. Η μόνη υποχρέωση της χώρας μας με βάση το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο είναι η κατοχύρωση στο νόμο και η διαφύλαξη στην πράξη του συμφέροντος του παιδιού και, κατά δεύτερο λόγο, της οικογενειακής ζωής των γονέων του.
Επιχειρείται να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι έχουν πραγματοποιηθεί αξιόπιστες έρευνες, που δείχνουν ότι η ίσου χρόνου εναλλασσόμενη κατοικία λειτουργεί ευνοϊκά για τα παιδιά. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν έρευνες με αντικρουόμενα πορίσματα, αυτές δε, των οποίων γίνεται επίκληση, αφορούν συνήθως περιπτώσεις, στις οποίες οι γονείς έχουν συμφωνήσει στην εναλλασσόμενη κατοικία και δεν αντιδικούν. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για έρευνες που δεν έχουν διενεργηθεί στην Ελλάδα, αλλά σε χώρες με διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες. Εξάλλου, σύμφωνα με τις θέσεις που καταγράφει η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος σε πρόσφατη παρέμβασή της, σε διάφορες ηλικιακές φάσεις των παιδιών αυτά εμφανίζουν άγχη και άλλες δυσκολίες στη διαχείριση της εναλλασσόμενης κατοικίας.
Η προωθούμενη νομοθετική μεταβολή πρέπει να παρέχει στο δικαστήριο την ευχέρεια επιλογής όλων των δυνατών μορφών ρύθμισης της επιμέλειας του παιδιού και της επικοινωνίας με αυτό, έτσι ώστε να μπορεί να υιοθετήσει την προσφορότερη για το συμφέρον κάθε συγκεκριμένου παιδιού, χωρίς μάλιστα να δεσμεύεται από χρονικά όρια και σχετικά νόμιμα τεκμήρια.
Για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι επιτέλους αναγκαία η θεσμοθέτηση οικογενειακών δικαστηρίων, στα οποία ο δικαστής θα συνεπικουρείται από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Η Εταιρία Οικογενειακού Δικαίου έχει υποβάλει από το 2014 σχέδιο νόμου με αιτιολογική έκθεση σε πέντε υπουργούς, χωρίς ανταπόκριση. Όποια νομοθετική ρύθμιση κι αν θεσπισθεί, τίποτε δεν θα αλλάξει ουσιαστικά, αν οι δίκες για την επιμέλεια και την επικοινωνία του παιδιού δεν γίνονται με τέτοια διαδικασία, η οποία θα αποκαλύπτει στο δικαστή την αληθινή προσωπικότητα του κάθε γονέα και το εύρος της καταλληλότητάς του να ασκεί την επιμέλεια...»
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν και καταλαβαίνουν τον εμπαιγμό του υπουργείου δικαιοσύνης, προκειμένου να εξυπηρετήσει αλλότρια συμφέροντα.
Θα κλείσουμε με την από 17.12.20 ανακοίνωση της κ. Αικατερίνης Φουντεδάκη, καθηγήτριας αστικού δικαίου και από τα πλέον έγκριτα μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου.
«... Από την άλλη μεριά, το προσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει δει τη δημοσιότητα παρουσιάζεται ως η πρόταση της επιτροπής με κάποιες βελτιώσεις, στην πραγματικότητα όμως έχει σοβαρά προβλήματα και διαφέρει ουσιωδώς από την πρόταση της επιτροπής. Ειδικότερα, σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες παραδοχές , που αποτελούν νομικό κοινό τόπο, περιλαμβάνει νομοθετικούς ορισμούς για το συμφέρον του παιδιού (το οποίο ταυτίζει αξιωματικά «πρωτίστως» με «την ισόχρονη και ουσιαστική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του τέκνου, καθώς επίσης από την αποτροπή αποξένωσής του από καθένα από αυτούς» [sic]), επίσης περιέχει αναφορά σε «ίση» επιμέλεια και «τεκμήρια» χρόνου επικοινωνίας κατά το 1/3 του χρόνου του παιδιού. Κινείται, επομένως, στην εσφαλμένη κατεύθυνση της επιβολής μιας γενικής και προειλημμένης αντίληψης για το συμφέρον του παιδιού, δεσμεύοντας αδικαιολόγητα τον δικαστή. Τέτοιες ρυθμίσεις δεν απαντώνται σε δίκαια που κατά κανόνα αποτελούν πρότυπα για το ελληνικό δίκαιο, όπως το γερμανικό, το γαλλικό και το ελβετικό. Περαιτέρω, περιέχει νομοτεχνικές αστοχίες, που δεν έχουν θέση σε ένα νομοθέτημα της ιστορικής και συστηματικής εμβέλειας του ΑΚ (λ.χ. παραπομπή του ΑΚ σε άλλο νόμο, αντινομία μεταξύ της «εξίσου» άσκησης της επιμέλειας και της υπό προϋποθέσεις εναλλασσόμενης διαμονής του παιδιού, ενώ στην πραγματικότητα ταυτίζονται, ατυχής διατύπωση της δυνατότητας παράκαμψης της συνεπιμέλειας με συμφωνία). Τέλος, δεν αποφεύγει ακραίες ρυθμίσεις, που απηχούν μια συγκεκριμένη ιδεολογική κατεύθυνση: η συμπερίληψη στον ΑΚ της διεθνώς αμφισβητούμενης και πάντως αμφιλεγόμενης έννοιας της γονεϊκής αποξένωσης είναι μια σαφής, αλλά αχρείαστη, πολιτική θέση. Η πρόβλεψη ότι ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο μπορεί να αποφασίζει για τα τρέχοντα ή επείγοντα ζητήματα του παιδιού (δηλαδή το αν θα φάει δημητριακά για πρωινό ή αν θα πάει στα επείγοντα λόγω τραυματισμού) «κατόπιν ενημερώσεως του άλλου γονέα» μπορεί να μοιάζει αστεία, αλλά βρίσκεται στην ίδια ιδεολογική κατεύθυνση.
Ο νομοθέτης πρέπει να προσέξει· το συμφέρον του παιδιού και το σύστημα του ΑΚ δεν προσφέρονται για μονόπλευρες διευθετήσεις.»
Δεν χρειάζεται να πούμε τίποτα άλλο.
Η αποκάλυψη των προθέσεων του υπουργείου είναι σκανδαλώδης και επαίσχυντη, ενόψει της κρίσιμων συνθηκών που βιώνει η Ελληνίδα μητέρα.
