Το έθιμο του ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΟΣ των απανταχού δημοτών του Δίου Πιερίας με τους
διαμένοντες στην ιστορική παρολύμπια κοινότητα, αναβίωσε και φέτος με τον
πατροπαράδοτο παραδοσιακό τρόπο. Την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2023,
αναβίωσε με πρωτοβουλία του εφημέριου του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής
Δίου, πατρός Δημητρίου Κουτσιμάνη και με την υποστήριξη της συμβουλίου της
εκκλησιαστικής επιτροπής.
Τελείται συμβολικά την Κυριακή της Αποκρέω, την Τρίτη Κυριακή του Τριωδίου
που είναι αφιερωμένη στο πιο φοβερό γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, στη
Δευτέρα Παρουσία και τη τελική Κρίση.
Μετά τη Θεία Λειτουργία, το έθιμο αναβιώνει στο προαύλιο του Ιερού Ναού, με
συμβολικό χαρακτήρα τη συναδέλφωση των κατοίκων και την ευκαιρία στο να
μείνει ζωντανή η σχέση των μόνιμων κατοίκων του Δίου με τους καταγόμενους που
όμως διαβιούν μακριά από την πατρώα γη.
Με τον πατέρα Δημήτριο να προπορεύεται κρατώντας τα φλάμπουρο που
συμβολίζει την αδελφοσύνη, όλοι οι κάτοικοι αντάμα ζητούν τη συγχώρεση και
δηλώνουν την κοινή τους συνεχή αδελφική πορεία. Το τελετουργικό συνοδεύεται
με χορούς και τραγούδια της περιοχής, καθώς και με προσφορά τοπικών
εδεσμάτων.
Το έθιμο τυγχάνει της αγάπης και ευλογίας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη
Κίτρους, Κατερίνης, Πλαταμώνος, κ. Γεωργίου. Το πρωί της Κυριακής τελέστηκε
ιερατικό συλλείτουργο, προεξάρχοντος του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτη π.
Σεβαστιανού Αράπη, ο οποίος εκπροσώπησε τον Μητροπολίτη μεταφέροντας τις
πατρικές του ευχές.
Φέτος το 28 ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ήταν αφιερωμένο στον πρώτο ενοριακό Ναό του Αγίου
Δημητρίου της πάλαι ποτέ Μαλαθριάς, η παλαιότερη ονομασία του Δίου.
Τη λειτουργική διαδρομή του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου με την ιστορική του αξία
παρουσίασε στην ομιλία της η αρχαιολόγος Γεωργία Γραίκου.
Ο ΑΝΑΒΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΕΘΙΜΟΥ
Ο πατέρας Δημήτριος Κουτσιμάνης στην ομιλία του αναφέρθηκε στην αναβίωση
του εθίμου, σκιαγράφησε το θεσμικό πλαίσιο του ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΟΣ, τόνισε τη
συμβολή της Ορθοδοξίας στην διατήρηση των ηθών και εθίμων της Ρωμιοσύνης και
υποδέχθηκε τους επισκέπτες και απόδημους συνδημότες.
Ολοκληρώνοντας, επισήμανε: « Το φετινό 28 ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ είναι αφιερωμένο στον
Ιστορικό Ναό του Αγίου Δημητρίου που αποτέλεσε την πρώτη Ενορία της
Μαλαθριάς, πρόκειται για ένα σημαντικότατο ιστορικό μνημείο, μεγάλης ιστορικής,
αρχαιολογικής, λατρευτικής και πολιτιστικής αξίας, το οποίο πιθανότατα
οικοδομήθηκε τον 13 ο αιώνα. Με τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου ασχολήθηκε
συστηματικά στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών της σπουδών η κ. Γεωργία Γραίκου, η
οποία θα μας ομιλήσει σχετικά έτσι ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα τη
σπουδαιότητα του Ναού.
Κυρία Γεωργία Γραίκου, η Ενορία μας ως δείγμα τιμής και αναγνώρισης της
αξιέπαινης επιστημονικής σας προσπάθειας, σας επιδίδει ως ευλογία και
αναμνηστικό από το φετινό 28 ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ, μια εικόνα η οποία έχει στο κέντρο
της τον Άγιο Δημήτριο για τον Ιερό Ναό του οποίου, κοπιάσετε τόσο πολύ κατά τη
διάρκεια της έρευνας και συγγραφής της μεταπτυχιακής σας εργασίας. Επίσης, στις
4 γωνίες της ιερής εικόνας απεικονίζονται: η Αγία Παρασκευή Προστάτις και
Πολιούχος της Ενορίας μας, ο Άγιος Γέωργιος ο Χιοπολίτης, ο οποίος αποτελεί τον
προσωπικό σας Άγιο και στην μνήμη του οποίου γιορτάζετε την ονομαστική σας
εορτή, ο Άγιος Διονύσιος εν Ολύμπω, Προστάτης και Έφορος της Πιερίας μας και η
Αγία Αικατερίνη, Προστάτις και Πολιούχος της πρωτεύουσας του Νομού μας.
Σας συγχαίρουμε για το έργο σας και σας ευχόμαστε ό,τι καλύτερο για την
προσωπική σας ζωή, έχοντας πάντοτε πλούσια τη Χάρη και την Ευλογία του Θεού
και
των Αγίων μας.
Αδελφοί μου, κλείνοντας τον λόγο μου, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλους για
τη σημερινή σας παρουσία. Θερμές ευχαριστίες εκφράζω σε όλους όσοι βοήθησαν,
κοπίασαν και συνέβαλαν με τη συμμετοχή τους για τη διοργάνωση του φετινού
ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΟΣ.
Καλώς Ανταμώσαμε και φέτος, εύχομαι χρόνια πολλά κι ευλογημένα σε όλους,
χρόνια γεμάτα από υγεία και πλούσια από την Χάρη και την Ευλογία του
Πανάγαθου
Θεού».
Η ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ
Στην ομιλία της, μετά την απονομή της τιμητικής διάκρισης, η αρχαιολόγος
Γεωργία Γραίκου αναφέρθηκε στη ιστορία και την αρχαιολογία του ναού. Όπως
δήλωσε, ο ναός είναι ένα σημαντικό μνημείο της περιοχής, αν και ελάχιστα
προβεβλημένο. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία, η ανέγερσή του
τοποθετείται στον 13 ο αιώνα, πολύ παλαιότερα απ΄ ό,τι πίστευε η μέχρι πρότινος
αρχαιολογική έρευνα.
Στη συνέχεια ανέπτυξε τους λόγους για τους οποίους ο ναός του Αγίου Δημητρίου
είναι σημαντικός από αρχαιολογικής, ιστορικής και πολιτισμικής άποψης.
Από αρχαιολογικής άποψης αποτελεί τεκμήριο της συνεχούς και αδιάκοπης
κατοίκησης του Δίου από την αρχαιότητα έως σήμερα, γεγονός το οποίο αποτέλεσε
πεδίο επιστημονικής αμφισβήτησης στο παρελθόν.
Από ιστορικής άποψης οι επιγραφές του ναού αποτελούν τεκμήρια της
εκκλησιαστικής ιστορίας της Πιερίας.
Η καλλιτεχνική αξία του ναού είναι το ίδιο σημαντική. Ο τοιχογραφικός του
διάκοσμος αναπτύσσεται σε τρία εικονογραφικά στρώματα το παλαιότερο των
οποίων ιστορήθηκε από τις αρχές έως τα μέσα του 18ου αιώνα από εργαστήριο της
ευρύτερης περιοχής και το νεότερο στις αρχές του 20 ου αι. από Σαμαρινιώτες
αγιογράφους. Η ανάθεση της εικονογράφησης του ναού σε Σαμαρινιώτες
αγιογράφους συνδέεται και με τη βλάχικη καταγωγή των νεότερων κατοίκων του
οικισμού του Δίου.
Από πολιτισμικής και εκκλησιαστικής άποψης το μνημείο αποκαλύπτει τις
ιστορικές αλλά και πληθυσμιακές αλλαγές που έχει υποστεί η περιοχή στην
ιστορική της διαχρονία. Οι νεότερες ανακαινίσεις του ναού πραγματοποιήθηκαν
από πληθυσμούς Βλάχων, οι οποίοι εγκαθίστανται στην Πιερία το διάστημα αυτό,
ενισχύοντας την πληθυσμιακή μείωση που υπέστη η περιοχή τους τελευταίους
αιώνες της τουρκοκρατίας.
Στα συμπεράσματά της η κ. Γραίκου τόνισε ότι ο ναός του αγίου Δημητρίου
αποτελεί πολύ σημαντικό μνημείο όχι μόνο για την περιοχή του Δίου, αλλά και
ευρύτερα για την Πιερία. Λόγω της ιδιαίτερης αυτής αρχαιολογικής, ιστορικής και
πολιτισμικής σπουδαιότητας του μνημείου, είναι σημαντική η διατήρηση και η
ανάδειξή του, καθώς και η οργανική ένταξή του στο ευρύτερο δίκτυο του
αρχαιολογικού χώρου του Δίου.
Κλείνοντας την ομιλία της ευχαρίστησε τους διοργανωτές του 28 ου Ανταμώματος
των Απανταχού Δημοτών του Δίου Πιερίας για την απόδοση τιμής προς το
επιστημονικό της έργο και ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον αιδεσιμότατο εφημέριο του
ναού της Αγίας Παρασκευής πατέρα Δημήτριο Κουτσιμάνη για την αμέριστη
συμπαράσταση και βοήθειά του στη διάρκεια της επιστημονικής της έρευνας.
