καθώς κινδυνεύουν να εξαφανιστούν οριστικά μέσα στις αμέσως επόμενες δεκαετίες. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, που εορτάζεται διεθνώς την προσεχή Τετάρτη 22 Μαΐου, επιστήμονες και μέλη οργανώσεων τονίζουν πως η Ελλάδα απειλείται με απώλεια έως και του 43,3% των σπονδυλωτών και χερσαίων ειδών ζώων που κατοικούν σήμερα στη χώρα.
Ορισμένα από τα απειλούμενα είδη είναι εντελώς άγνωστα στο ευρύ κοινό, όπως το μικροσκοπικό αμφίβιο αλπικός τρίτωνας που φωλιάζει στις πηγές της Πίνδου ή το εντυπωσιακό αιλουροειδές λύγκας που απαντάται στη Φλώρινα, ενώ άλλα είναι απόλυτα συνδεδεμένα με την παραδοσιακή ζωή στην ελληνική ύπαιθρο, όπως ο λύκος ή το αγριοκάτσικο.
«Καθένα από αυτά έχει την ξεχωριστή του σημασία για τη φύση της χώρας μας. Ομως αυτό που δεν έχουμε καταλάβει μέχρι σήμερα είναι ότι αυτά τα είδη έχουν λάβει μια πορεία προς τον αφανισμό, η οποία δυστυχώς είναι δύσκολα αναστρέψιμη. Ουσιαστικά, αν και δεν έχουν εξαφανιστεί ακόμα, ο άνθρωπος έχει καταδικάσει αυτά τα είδη στην εξαφάνιση από την ελληνική φύση μέσα στον επόμενο αιώνα», δηλώνει ο επίκουρος καθηγητής Βιοποικιλότητας και Εξέλιξης Χερσόβιων Ζώων του Πανεπιστημίου Πατρών Ηλίας Γκιώκας.
Τα τρομακτικά επίπεδα στον κίνδυνο απώλειας της ελληνικής βιοποικιλότητας προκύπτουν από την πολυετή επιστημονική εργασία «Κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας», η οποία έχει ήδη εκπονηθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με την εργασία, από τα είδη πανίδας που κατοικούν στην Ελλάδα, σε καθεστώς απειλής βρίσκονται τα 9 από τα 22 είδη ελληνικών αμφίβιων, τα 18 από τα 24 είδη ερπετών, τα 45 από τα 115 είδη θηλαστικών και τα 78 από τα 122 είδη πτηνών - ή αλλιώς τα 140 από τα 323 καταγεγραμμένα είδη χερσαίας ζωής της χώρας μας.
«Ο χαρακτηρισμός ενός είδους ως κρισίμως κινδυνεύοντος σημαίνει πως έχει ένα μέγιστο χρόνο ζωής 100 ετών. Ο χρόνος βέβαια μπορεί να είναι ήδη πολύ μικρότερος, καθώς στην ουσία πρόκειται για μια εκτίμηση της εξαφάνισης μέσα σε τρεις γενιές. Ετσι, για μια χελώνα που εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία ο χρόνος ζωής υπερβαίνει τον αιώνα, ενώ για μία πεταλούδα είναι περίπου 3 χρόνια», εξηγεί η Μαρία Λιβανού από το WWF.
Φυσικός θησαυρός
Ο μεγάλος αριθμός των απειλούμενων ειδών στην Ελλάδα δεν οφείλεται μόνο στο κυνήγι ή στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, αλλά και στην τεράστια ποικιλομορφία που έχει το ελληνικό φυσικό ανάγλυφο. «Η γεωγραφική θέση της χώρας μας βοήθησε ώστε να αναπτυχθεί μία πανίδα με επιρροές από Ευρώπη, Αφρική και Ασία. Παράλληλα, τα πολλά απομονωμένα νησιά ή ακόμα και οι απότομες βουνοκορφές βοήθησαν ώστε να δημιουργηθούν πολλοί σπάνιοι πληθυσμοί ζώων με ξεχωριστά χαρακτηριστικά», λέει ο Ηλ. Γκιώκας.
Πράγματι, η Ελλάδα είναι, μετά την Τουρκία, η δεύτερη χώρα της Μεσογείου σε αριθμό ενδημικών ειδών, δηλαδή ζώων που συναντώνται μόνο στη χώρα μας. Αντίστοιχα σημαντική είναι η θέση της ελληνικής φύσης και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς στην Ελλάδα ζει το 64% των προστατευόμενων πτηνών, το 43% των προστατευόμενων θηλαστικών και το 41% των προστατευόμενων ερπετών, ενώ η χώρα μας είναι πρώτη πανευρωπαϊκά σε αριθμό ειδών ψαριών του γλυκού νερού (συνολικά 154 διαφορετικά είδη).
«Αυτή η τεράστια ποικιλομορφία των ειδών συνεπάγεται και μια μεγάλη ευθύνη για την Ελλάδα. Για παράδειγμα, στις θάλασσές μας ζει πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας, άρα η διαιώνιση αυτού του είδους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά του κράτους και των πολιτών απέναντί του», τονίζει η Μ. Λιβανού, συντονίστρια Θαλάσσιων Προγραμμάτων του WWF Ελλάς, προσθέτοντας πως οι πολίτες συχνά δεν αντιλαμβάνονται πως με τις ενέργειές τους δυσχεραίνουν τη θέση των απειλούμενων ειδών. «Οταν πετάμε ένα πλαστικό σκουπίδι στη θάλασσα, δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει ασφυξία σε ένα σπάνιο ζώο. Πριν από λίγα χρόνια, στις Κυκλάδες είχε εκβραστεί ένας σπάνιος φυσητήρας μήκους 15 μέτρων που είχε καταπιεί 15 κιλά πλαστικών απορριμμάτων»...
Φόλες και λαθροθηρία
«Η ευθύνη είναι τις περισσότερες φορές δική μας. Δηλητηριασμένα δολώματα, λαθροθηρία, εγκατάλειψη παραδοσιακών χρήσεων γης έχουν φέρει δεκάδες είδη πουλιών της Ελλάδας σε κατάσταση κινδύνου», δηλώνει η Ρούλα Τρίγκου από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του γύπα ασπροπάρη, που είναι το ζώο που ίσως απειλείται περισσότερο στην Ελλάδα σήμερα. «Εχουν απομείνει λιγότερες από 20 φωλιές, καθώς ο πληθυσμός του έχει μειωθεί κατά 85% τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως λόγω των δηλητηριασμένων δολωμάτων (φόλες) που τοποθετούν κάποιοι για τα ζώα που θεωρούν ανεπιθύμητα».
