Τι κοινό έχει η Ιωάννα Τούνη με την Κιμ Καρτνάσιαν; Οι καθημερινές τους στιγμές, η ζωή τους όλη “κρεμιέται” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλα είναι στη διάθεση του αδηφάγου κοινού. Αυτό αφορά την σόου μπιν ανά τον κόσμο, από μοντέλα και ηθοποιούς μέχρι influencer: τηλεοπτικά σόου, ρούχα με την υπογραφή τους, βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, εφαρμογές κινητών, έρωτες, γάμοι, εγκυμοσύνες, διαζύγια, όλα στοιβαγμένα ασφυκτικά στο χρονολόγιo τους. Όσο πιο δραστήριοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι, τόσοι περισσότερους follower προσελκύουν και τόσο μεγαλύτερο κέρδος αποκομίζουν.
Πρόκειται για ένα ψηφιακό κοινωνικό φαινόμενο, ένα γυαλιστερό τίποτα και συνάμα μια εξαιρετικά επιτυχημένη εμπορική πλατφόρμα. Το ελληνικό σταρσύστεμ δεν αποτελεί εξαίρεση. Η διαδικτυακή εξωστρέφεια είναι νεοαποκτηθέν χαρακτηριστικό και φαίνεται να υπάρχει και στους εγχώριους σταρ.
Το σημείο, όμως, στο οποίο οι εγχώριες διασημότητες διαφοροποιούνται από τους ακριβοπληρωμένους ηθοποιούς του Χόλυγουντ, τους ροκ σταρ και τις τηλεοπτικές περσόνες, είναι ότι δεν φαίνεται να κατανοούν πως το νόμισμα έχει δύο όψεις. Η φιλανθρωπία, ο πολιτικός ακτιβισμός η σύνδεση του ονόματός τους με έναν συγκεκριμένο σκοπό ή απλώς και μόνο η έκφραση άποψης, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού θεωρείται αυτονόητο ότι αποτελεί μέρος της διαδικτυακής δράσης τους.
Ακόμα και αν το κίνητρο για τα παραπάνω είναι η επιθυμία για υστεροφημία, το αποτέλεσμα παραμένει ίδιο: η διασημότητα και το Διαδίκτυο συμβαδίζουν με τη λέξη awareness (επίγνωση). Οι διάσημοι χρήστες, μέσα από τη διαδικτυακή επαφή τους με χιλιάδες ή εκατομμύρια πολιτών, προσελκύουν την προσοχή της κοινής γνώμης σε ζητήματα που διαφορετικά θα παρέμεναν στην αφάνεια. Εν ολίγοις, αρθρώνουν πολιτικό λόγο.
Η Κιμ Καρντάσιαν υπενθυμίζει στα εκατομμύρια ακολούθων της την Αρμενική Γενοκτονία. Η Έλεν Ντετζένερες είχα χάσει τον ύπνο της για το νομοσχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ, που επέτρεπε ξανά την εισαγωγή τροπαίων από ελέφαντες που δολοφονούνται στη Ζιμπάμπουε και τη Ζάμπια (μάλιστα, ο Τραμπ είχε αποσύρει τον εν λόγω νομοσχέδιο έπειτα από την διαδικτυακή κινητοποίηση της Ντετζένερες). Δεν έχει σημασία με ποιο ζήτημα ασχολούνται με πάθος. Ο τραγουδιστής των U2 Μπόνο, για παράδειγμα, ασχολείται με τον υποσιτισμένο λαό της Αιθιοπίας. Η Ατζελίνα Τζολί με το μεταναστευτικό, ο Τζορτζ Κλούνεϊ με το πολύπαθο Σουδάν, η Μπέλα Χαντίν και ο Mark Ruffalo με το Παλαιστινιακό.
Γυαλιστερά “τίποτα”
Από την άλλη, εδώ, στην χώρα του φωτός, σφυρίζουμε αδιάφορα ότι “περνάμε καλά και αυτό βγαίνει προς τα έξω”. Σε αυτό το πνεύμα, τουλάχιστον, κινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εγχώριοι celebrities, ανεπάγγελτες πλην διάσημες τηλεπερσόνες, αλλά και αξιόλογοι στον χώρο τους άνθρωποι.
Οι παραπάνω, χωρίς αμφιβολία, αποτελούν προϊόντα της εγχώριας λαϊκής κουλτούρας. Ως τέτοια, οφείλουν να αντανακλούν τους προβληματισμούς του σημερινού πολίτη. Όμως, ρίχνοντας μια ματιά στα social media, τα δικά μας δημόσια πρόσωπα δεν εισάγουν έναν ενήλικο ρεαλισμό, απογυμνωμένο από στοιχειώδεις καθωσπρεπισμούς.
Πίσω από εντυπωσιακές φωτογραφίες, ανέμελες οικογενειακές στιγμές, ταξίδια και μια επίμονη προβολή της μητρότητας, διακρίνω το αναμάσημα στερεοτύπων και κοινοτοπιών. Παρότι για τους πολίτες αυτής της χώρας εδώ και χρόνια έχουν έρθει τα πάνω κάτω, στον κόσμο της εγχώριας σόουμπιζ συνεχίζεται σχεδόν αυτιστικά η υπερπροβολή μιας προνομιούχου κοινωνικής κατηγορίας (μα, πού ζουν όλοι αυτοί;) και η απουσία καθημερινών και αληθινών χαρακτήρων. Με αυτό τον τρόπο, μειώνεται η κοινωνική ευστάθεια.
Εκτός τόπου και χρόνου
Είμαστε ό,τι και οι εγχώριοι celebrities μας (κατά το “είμαστε ό,τι τρώμε”); Και αν ναι, τι δηλώνει αυτό για εμάς; Γιατί, ως επί το πλείστον, επιτρέπουμε ακόμα σε εκείνους που εμείς έχουμε κάνει διάσημους να μην τοποθετούνται σε ένα πραγματικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο; Και γιατί αυτοί με τη σειρά τους επιμένουν σε ατομοκεντρική προβολή και δεν έχουν την οποιαδήποτε κοινωνική ευαισθησία ή πολιτική στάση; Γιατί αρκούνται σε μια άγαρμπη προώθηση προϊόντων, μετατρέποντας την καθημερινότητά τους σε αέναη διαφήμιση. Η τέλεια οικογένεια, το τέλειο πρωινό, η τέλεια μωρουδιακή κρέμα, η τέλεια φούστα και το τέλειο άρωμα.
Πρόκειται για το απόλυτα επιφανειακό. Οι εγχώριοι σταρ δεν είχαν πολλά να πουν για τις πυρκαγιές ή για τα φονικά επεισόδια στη Νέα Φιλαδέλφεια. Δεν προβαίνουν καν σε κοινωνικό σχολιασμό για την ακρίβεια ή την εγκληματικότητα. Στον αντίποδα, οι εγχώριοι σταρ έχουν απασχολήσει τα social media, πότε με την απώλεια της πτήσης τους λόγω μιας ολιγόλεπτης καθυστέρησης στην τουαλέτα, πότε για τις ακριβές τους διακοπές, πότε για την παραδοχή ότι δεν γνώριζαν τον Σταύρο Ξαρχάκο, για τον οποίο περιορίστηκαν να πουν πως “όταν τον είδα να κουνά τα χέρια του, νόμιζα ότι σκοτώνει μύγες”!
Καλές οι κρέμες και τα παιδικά γιαουρτάκια, ακόμα καλύτερη η μόδα, οι τελευταίες τάσεις της και οι μπότες πάνω από το γόνατο, αλλά δεν είμαστε “κούκλες” ούτε ρομπότ. Είμαστε πολίτες αυτής της χώρας, με άποψη και θυμικό. Όσο η παρουσία των δικών μας “προνομιούχων” στα κοινωνικά δίκτυα στερείται κοινωνικής ευαισθησίας και πολιτικού λόγου, ενώ παράλληλα αποθεώνει την υλιστική καταναλωτική κοινωνία, αυτοί μάλλον δεν αποτελούν κομμάτι της κοινωνίας μας. Οπότε, σε ποιον απευθύνονται;
Η γυναίκα σήμερα, περισσότερο από ποτέ, δεν μπορεί να είναι απολιτίκ και κοινωνικά αδιάφορη. Τα μαλλιά, τα νύχια και το επόμενο trend δεν καλύπτουν την αποενοχοποίηση επιθυμιών και κοινωνικών συμπεριφορών, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, η οποία αναλύεται και προβάλλεται χωρίς υπονοούμενα και υπαινιγμούς. Και πάνω από όλα, η γυναίκα σήμερα δεν ζει σε αποστειρωμένο περιβάλλον.
Η εποχή του “ανάλαφρου” έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Λιγότερη σοβαροφάνεια, περισσότερη ουσία θα έπρεπε να είναι το μότο του σήμερα. Διάσημοι, καλωσήλθατε στον 21ο αιώνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Λιγότερες selfie, περισσότερη self-awareness (αυτογνωσία).
