Πού βρίσκονται τα Τέμπη και πώς σχηματίστηκαν;
Τα Τέμπη ή Κοιλάδα των Τεμπών είναι στενή δίοδος με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ διαμέσου της οποίας διέρχεται ο Πηνειός (ο «αργυροδίνης» του Όμηρου, γνωστός και ως Σαλαμβριάς από τα μεταγενέστερα χρόνια), που αποστραγγίζει τα νερά της Θεσσαλίας στο Αιγαίο Πέλαγος και βρίσκεται μεταξύ των απότομων νότιων κράσπεδων του Ολύμπου και των βόρειων κλιτύων της Όσσας.
Σύμφωνα με τον μύθο ο Ποσειδώνας ή ο Ηρακλής άνοιξαν δίοδο χωρίζοντας τον Όλυμπο από την Όσσα για να χυθούν στη θάλασσα τα νερά της εσωτερικής λίμνης Νεσσωνίδος που κάλυπτε τη θεσσαλική πεδιάδα.
Βέβαια η επιστήμη έχει διαφορετική άποψη. Σύμφωνα με τους γεωλόγους η Θεσσαλία πριν από λίγα εκατομμύρια χρόνια ήταν αποκλεισμένη από τη θάλασσα και τα χαμηλότερα τμήματά της σκεπάζονταν από τα νερά μιας μεγάλης αλλά μετρίου βάθους λίμνης, η οποία κάποτε ξεχείλισε λόγω των αποθέσεων φερτών υλικών σε αυτή και τα νερά της βρήκαν διέξοδο προς το Αιγαίο Πέλαγος ανάμεσα στον Όλυμπο και την Όσσα. Το υδάτινο ρεύμα που δημιουργήθηκε, ο μετέπειτα Πηνειός, διέβρωσε ακόμα περισσότερο τους ορεινούς όγκους και διεύρυνε το άνοιγμα σχηματίζοντας την Κοιλάδα των Τεμπών.
Είναι πιθανό η δημιουργία των Τεμπών να προήλθε από ένα μεγάλο σεισμό κάτι που αναφέρουν ο Ηρόδοτος (485-421 π.Χ.), ο Στράβων (64 π.Χ.-24 μ.Χ.), ο Βάτων της Σινώπης (3ος μ.Χ. αι.) και ο Φιλόστρατος.
Το όνομα Τέμπη
Η κοιλάδα των Τεμπών είναι γνωστή με αυτό το όνομα από την αρχαιότητα. Μάλιστα αναφέρεται ως Τέμπεα (-έων) και στον συνηρημένο τύπο Τέμπη που επικράτησε. Πρώτη αναφορά για τα Τέμπη υπάρχει στον Ηρόδοτο. Ακολούθως, για τα Τέμπη γράφουν ο Καλλίμαχος (3ος π.Χ. αι.) και ο Πλούταρχος (45-120).
Το συγκεκριμένο όνομα προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το ρήμα «τέμνω», «χωρίζω», «κόβω στα δύο», και υποδηλώνει το αποτέλεσμα της σεισμικής δόνησης που προξένησε τη διάνοιξη της κοιλάδας. Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή σύμφωνα με την οποία η ονομασία Τέμπη προέρχεται από τη λέξη «τέμμος», τέμπος στη μακεδονική και την αιολική διάλεκτο (πληθ. Τέμπη) που παραπέμπει στη θρησκευτική σημασία της κοιλάδας. Σχετική είναι και η επίκληση του Απόλλωνα ως Άπλους Τεμπείτας (Απόλλων Τεμπείτης) στη θεσσαλική διάλεκτο όπως και τα επίθετα Τεμπικός, Τεμπίς και Τεμπείτης.