Το Τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με αφορμή τη 10η Σεπτεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά της αυτοκτονίας, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) σε συνεργασία με την Διεθνή Συνεργασία για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας ( International Association for Suicide Prevention IASP ) και την Παγκόσμια Ομοσπονδία για την Ψυχική Υγεία καθιέρωσαν την 10η Σεπτεμβρίου κάθε έτους ως επέτειο για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας .
Στόχος της επετείου αυτής είναι η παγκόσμια αφύπνιση και ενημέρωση για αυτό το σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο, καθώς και η ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και προαγωγής που οδηγούν στην αντιμετώπιση του ( suicide prevention, SUPRE ).
Παγκόσμια, η αυτοκτονία αποτελεί μία από τις πρώτες 20 αιτίες πρώιμου θανάτου που μπορεί να προληφθεί. Επομένως, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί η πρόληψη της στις προτεραιότητες των χωρών, ως προς τις στρατηγικές υγείας που αναπτύσσουν. Οι στρατηγικές πρόληψης θα πρέπει να έχουν πολυτομεακό χαρακτήρα μια και το πρόβλημα είναι σύνθετο επειδή αφορά ανθρώπους με διαφορετικά πολιτιστικά, οικονομικά , θρησκευτικά, μορφωτικά και λοιπά χαρακτηριστικά.
Το φετινό θέμα εορτασμού είναι (σε ελεύθερη μετάφραση): «Πρόληψη της αυτοκτονίας σε όλη την Υδρόγειο: Ενίσχυση των παραγόντων προστασίας των ατόμων και ενστάλαξη της ελπίδας»
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ),κατά μέσον όρο, περίπου 3000 άνθρωποι την ημέρα κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας και σε αυτούς που τελικά πετυχαίνουν τον σκοπό τους έχουν προηγηθεί 20 ή και περισσότερες απόπειρες. Στην αυτοκτονία παίζουν ρόλο ένα σύνολο από παράγοντες όπως ψυχολογικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί, πολιτιστικοί και περιβαλλοντικοί
Η αυτοκτονία είναι το τελικό σημείο μίας σειράς διαφορετικών παραγόντων οι οποίοι συμβάλουν στο τελικό αποτέλεσμα . Είναι πιθανότερο να συμβεί σε περιόδους κρίσης που συνδέονται με προσωπικά θέματα, οικονομικά προβλήματα ,ανεργία, φτώχεια αλλά και προβλήματα εξάρτησης από ουσίες. Μεγάλη μερίδα έχουν και τα ψυχικά νοσήματα όπως η κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο αριθμός των αυτοκτονιών συχνά χρησιμοποιείται ως δείκτης της ψυχικής υγείας του πληθυσμού μιας χώρας. Αλλά ας δούμε πρώτα την πραγματικότητα και τα στοιχεία αυτού του μείζονος κοινωνικού προβλήματος. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ οι αριθμοί δείχνουν το μέγεθος του:
• Κάθε χρόνο, σχεδόν για ένα εκατομμύριο ανθρώπους η αυτοκτονία είναι η αιτία θανάτου. Ο δείκτης «παγκόσμιας» θνητότητας είναι 16 ανά 100.000, δηλαδή ένας θάνατος κάθε 40 δευτερόλεπτα.
• Τα τελευταία 45 χρόνια υπάρχει αύξηση της αριθμού των αυτοκτονιών κατά 60% σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αυτοκτονία σε μερικές χώρες και στις ηλικίες 15-44 ετών αποτελεί μια από τις τρεις πρώτες αιτίες θανάτου και την δεύτερη αιτία στην ομάδα ηλικιών απο10-24 ετών. Αυτά τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν και τις απόπειρες, που είναι πάνω από 20 φορές συχνότερες από την ίδια την αυτοκτονία, σαν τελικό αποτέλεσμα.
• Ως το 1998 οι αυτοκτονίες αντιπροσώπευαν το 1,8% του παγκόσμιου «φορτίου» ασθενειών και θα αποτελεί το 2,4% ως το 2020 στις χώρες που έχουν χαρακτηριστεί ως Σοσιαλιστικές Οικονομίες.
• Έως το 2009 από τις 34 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών το είχε η Βόρεια Κορέα με 19 θανάτους/ 100.000 πληθυσμού και το μικρότερο η Ελλάδα (δεκαπλάσια διαφορά).Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα για το ίδιο έτος ήταν τα 80,3 έτη
Στην Ελλάδα.
• Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. ο δείκτης ήταν περίπου 4/100.000/έτος. Από το 2009 ανέβηκε κοντά στο 6/100.000 πληθυσμού / έτος.
• Το 2006 ( Εθνική Στατιστική Υπηρεσία) σημειώθηκαν 394 θάνατοι από αυτοκτονίες. Οι 326 ήταν άνδρες και 68 γυναίκες. Ο αριθμός όμως των καταγεγραμμένων υπολείπεται του πραγματικού επειδή κάποιες συγκαλύπτονται για λόγους «στιγματισμού» (π.χ πτώση από ύψος, δηλητηρίαση κ.λ.π ). Αν και οι γυναίκες παρουσιάζουν περισσότερα καταθλιπτικά επεισόδια ο αριθμός των επιτυχημένων αποπειρών είναι μικρός λόγω της μεθόδου που επιλέγουν ενώ οι άνδρες είναι περισσότερο αποτελεσματικοί .
• Το χρονικό διάστημα 2008-2009, με την έναρξη της οικονομικής κρίσης, παρουσιάστηκε μία ανοδική τάση με συνολική αύξηση 19,2% που ήταν η μεγαλύτερη στην Ευρώπη.
• Για την διετία 2009 - 2011, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, όσο βάθαινε η οικονομική κρίση, σημειώθηκαν 1727 αυτοκτονίες. Τις μεγαλύτερες αυξήσεις στα ποσοστά παρουσίασαν με την σειρά η Αττική, η Θεσσαλονίκη και η Θεσσαλία.
• Την δεκαετία 2001-2010 σημειώθηκαν 3.656 θάνατοι δηλαδή κατά μέσον όρο 365,6 θάνατοι/έτος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο η πρόληψη των αυτοκτονιών είναι ανεπαρκής εξ αιτίας της απουσίας επαγρύπνησης και της παραδοχής (ταμπού) ότι πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα Δημόσιας Υγείας.
Είναι φανερό ότι η πρόληψη απαιτεί παρεμβάσεις καινοτόμες και μεγάλου εύρους με πολυτομεακή προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει εκτός από τον τομέα της Υγείας και άλλους τομείς όπως: την Εκπαίδευση, Απασχόληση, Δικαιοσύνη, Θρησκεία, Νομολογία, πολιτική και τα ΜΜΕ.
Επιπλέον απαιτείται κοινωνική υποστήριξη, οικογενειακή συνοχή και συμπαράσταση για την ενίσχυση του ψυχικού σθένους (με την βοήθεια πάντοτε των ειδικών) των ατόμων που έχουν τάσεις αυτοκτονικές.
Τα προγράμματα Αγωγής Υγείας, με την συνεργασία πολλών φορέων, μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής και την στάση απέναντι στα προβλήματα, ενισχύοντας την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.
Σημαντικό μέτρο για την πρόληψη είναι η αναφορά και η καταγραφή των αυτοκτονιών σε σταθερή βάση, ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα του προβλήματος.
Συμπερασματικά ,πρέπει να νονιστή κόστος της αυτοκτονίας είναι τεράστιο. Εκτός από την απώλεια σε ανθρώπινες ζωές, υπάρχουν και σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις για την οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον αλλά και επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία
