Της Ειρήνης Καρανασοπούλου
Αύριο, δεύτερη ημέρα της συνόδου κορυφής -που ήδη χαρακτηρίζεται ως το "μετέωρο βήμα του πελαργού" και στην καλύτερη περίπτωση θα καταλήξει μονάχα στην επιβεβαίωση μιας ενιαίας εποπτικής αρχής για τις τράπεζες μέχρι το τέλος του έτους - συμπληρώνονται τρία χρόνια από την έναρξη της κρίσης στην ευρωζώνη:
Στις 19 Οκτωβρίου 2009 η νεοεκλεγείσα τότε κυβέρνηση Παπανδρέου ανακοίνωνε πως ανακάλυψε μια δυσθεώρητη μαύρη τρύπα -κι ως εκ τούτου το έλλειμμά της θα ήταν διπλάσιο του αναμενομένου. Περνούσε έτσι εν ριπή οφθαλμού από το "λεφτά υπάρχουν" στο "και τώρα τι κάνουμε".
Εκτοτε έχουν μεσολαβήσει 36 μήνες. Το ΔΝΤ, ανάθεμα κάποτε για τους Ευρωπαίους, έχει πατήσει για τα καλά το πόδι του στη Γηραιά Ήπειρο. Τρεις χώρες της ευρωζώνης βρίσκονται σε καθεστώς μνημονίου. Μια από αυτές έχει υποστεί αναδιάρθρωση χρέους. Δυο χώρες ετοιμάζονται οσονούπω να ενταχθούν επίσης σε μνημόνιο. Η κάθε σύνοδος κορυφής προαναγγέλλεται ως γεγονός διεθνούς βεληνεκούς. Έχουν ληφθεί αποφάσεις αντιμετώπισης της κρίσης -ένας προσωρινός μηχανισμός, ένας μόνιμος μηχανισμός, έκτακτα μέτρα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, νέα νομοθετήματα, νέα Σύμφωνα. Η ύφεση έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη σχεδόν την ευρωζώνη, εξαιρώντας έναν πυρήνα γύρω από τη Γερμανία, που επίσης βιώνει επιβράδυνση. Η ανεργία έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα για την Ένωση -και χτυπά τους νέους κατά τρόπο που δεν έχει ξαναϊδωθεί, δημιουργώντας μια νέα, διαφορετική "χαμένη γενιά"-χωρίς το ρομαντικό χαρακτήρα που προσέδιδε στον όρο η Γερτρούδη Στάιν. Κι όλες οι μορφές ακροδεξιάς, εθνικισμού, ρατσισμού και ξενοφοβίας σημειώνουν άνοδο -όπως σε κάθε ιστορική φάση οικονομικής κρίσης.
Στο κλίμα αυτό, η Ελλάδα αποτελεί σε κάθε περίπτωση το ακραίο φαινόμενο -δυο μνημόνια αντί για ένα, μεγαλύτερη ανεργία και ύφεση από όλους τους άλλους, κίνδυνος εξόδου από το ευρώ, ακροδεξιά που δεν είναι απλώς ξενόφοβη, αλλά και ναζιστική, με στοιχεία παρακρατικής λειτουργίας. Όμως, την ώρα ακριβώς που συμπληρώνονται τρία χρόνια από την έναρξη της κρίσης -έναρξη που έλαβε χώρα στην Ελλάδα -επιβεβαιώνεται επίσης, και πάλι στην Ελλάδα, πως οι δυνατότητες υπέρβασης ή μη της κρίσης, επιβίωσης ή μη της ευρωζώνης, προσδιορισμού τελικά των παραμέτρων της Ευρώπης του μέλλοντος, καθορίζονται πρωτίστως από την πολιτική (κι όχι την οικονομία).
Ας δούμε τα στοιχεία, όπως προκύπτουν από τις έως τώρα πληροφορίες: η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε το δημοσιονομικό πακέτο με την τρόικα των δανειστών της και τις επόμενες ημέρες θα ολοκληρώσει και τις λεπτομέρειες για τη συμφωνία επί των διαρθρωτικών. Πριν από τις αμερικανικές εκλογές αναμένεται να είναι έτοιμη η έκθεση της τρόικα -άρα θα υπάρχει και διαβεβαίωση πως το χρηματοδοτικό κενό μπορεί να καλυφθεί και το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο. Και περί τις 15 Νοεμβρίου θα εκταμιευθεί η πολυαναμενόμενη δόση των 30 και πλέον δισ. για την Ελλάδα.
Και κάπου εδώ αρχίζουν οι απορίες -τουλάχιστον, για μας τους αφελείς που παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα εδώ στις Βρυξέλες:
Βάσει της συμφωνίας Αθήνας - τρόικας, τα δημοσιονομικά μέτρα για το 2013 θα ανέλθουν στα 9,5 δισ. Πριν από λίγα 24ωρα, όταν η κυβέρνηση της Πορτογαλίας ανακοίνωσε τα δικά της μέτρα για το 2013, περίπου 5 δισ., όλοι είπαν ότι είναι το σκληρότερο πακέτο μέχρι στιγμής -κι είναι αμφίβολο εάν μπορεί να εφαρμοσθεί, ότι θα προκαλέσει νέο κύμα ύφεσης και αντιδράσεις που μπορεί να ανατρέψουν την εφαρμογή ολόκληρου του προγράμματος. Τώρα που η Ελλάδα, με αντίστοιχο πληθυσμό, θα εφαρμόσει ένα διπλάσιας βαρύτητος πρόγραμμα -το βαρύτερο από ενάρξεως κρίσης σε ολόκληρη την Ευρώπη- γιατί αυτό θα μπορεί να εφαρμοσθεί, δε θα προκαλέσει αντιδράσεις, δε θα προκαλέσει τρομερή ύφεση ή δε θα ρίξει την κυβέρνηση;
Μέχρι πριν από λίγες ημέρες, όλοι οι αρμόδιοι μας έλεγαν ότι το λεγόμενο χρηματοδοτικό κενό στο ελληνικό πρόγραμμα, ύψους 20 έως 30 δισ., είναι αδύνατον να καλυφθεί εάν δε συμβάλουν -δε βάλουν το χέρι στην τσέπη- οι εταίροι και πρωτίστως οι Γερμανοί. Τι άλλαξε και τώρα εμφανίζονται άπαντες πεισμένοι ότι η Ελλάδα μπορεί να χρηματοδοτήσει μόνη της αυτό το κενό;
Και, το κυριότερο, πώς κατέστη αίφνης βιώσιμο το ελληνικό δημόσιο χρέος, που πριν από λίγες μόλις ημέρες το ΔΝΤ ορκιζόταν ότι δεν υπάρχει τρόπος να γίνει βιώσιμο παρά εάν δεχθούν haircut οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στα δάνεια που έχουν χορηγήσει;
Η απάντηση είναι μια και μόνη σε όλα αυτά τα ερωτήματα -όταν δε μας αρέσει η πραγματικότητα, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα. Και σε αυτό είναι «συνένοχοι» όλοι -η ελληνική πλευρά, οι Ευρωπαίοι, το ΔΝΤ. Κοινή συναινέσει συμφωνούν σε ένα πρόγραμμα ανεφάρμοστο και σε στοιχεία κατά βάσει ψευδή, αναβάλλοντας ουσιαστικά την ώρα της κρίσης. Γιατί; Μα, φυσικά, για λόγους πολιτικής! Η Γερμανία δεν επιθυμεί τη λήψη καμιάς σοβαρής απόφασης -είτε πρόκειται για τη χορήγηση επιπλέον χρημάτων στην Ελλάδα, είτε για haircut στα δάνεια που έχει δώσει, είτε ακόμη και σε εγκατάλειψη της Ελλάδας με τις δέουσες συνέπειες στην υπόλοιπη ευρωζώνη- πριν από τις εκλογές της, το Φθινόπωρο του 2013. Όπως και το τελευταίο διάστημα οι Αμερικανοί δεν επιθυμούσαν καμιά αναταραχή στην ευρωζώνη πριν από τις δικές τους εκλογές. Ως εκ τούτου, και το ΔΝΤ -που μόνο ανεξάρτητο από πολιτικούς υπολογισμούς δεν είναι- δέχεται τις απαραίτητες αλχημείες χάριν του «ευρύτερου καλού».
Όλα καλά, λοιπόν; Σώθηκε η χώρα; Μπορούμε να πανηγυρίσουμε; Νομίζω ότι ευτυχείς, γενικότερα, μπορούν να νοιώθουν μονάχα οι ανόητοι -κυρίως όταν ο επόμενος χρόνος περιλαμβάνει από φτώχεια έως πείνα, χωρίς καμιά εγγύηση για αποκατάσταση της δικαιοσύνης, καταπολέμησης της διαφθοράς στο κράτος- και μάλλον υπόσχεται νέα κλέη για τα πάσης φύσεως φασιστοειδή, είτε πρόκειται για τη Χρυσή Αυγή ή για φιλόδοξους απόστρατους στρατηγούς.
Στο τέλος της μέρας βέβαια -ήτοι, μετά τις γερμανικές εκλογές- μπορεί να υπάρξει μια συνολική λύση που θα καλύψει και την Ελλάδα. Στο τέλος της μέρας, όμως, θα είμαστε κι όλοι νεκροί, όπως έλεγε ο Καίηνς...
Πηγή: Κεφάλαιο
