Όσοι θέλουν να παίρνουν μαθήματα γνήσιου ηρωισμού, αληθινής αγάπης προς την Ελλάδα, ας στρέψουν τη ματιά πέρα-κει· στη νοτιοανατολική άκρη της Μεσογείου. Ας αγκαλιάσουν με το βλέμμα τους ένα μονάχα τόπο μικρό, ένα χώρο κλειστό, που βρίσκεται – να ‘ναι άραγε συμβολικό; – στη μέση σχεδόν του νησιού.
Ας σταθούν στα «Φυλακισμένα Μνήματα»· στο σιωπηλό στενό νεκροταφείο που ‘ναι στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Κι ας προσπαθήσουν να...
αφουγκρασθούν τη φωνή των 13 παλικαριών που είναι θαμμένα εκεί. Ας σταθούν στα «Φυλακισμένα Μνήματα»· στο σιωπηλό στενό νεκροταφείο που ‘ναι στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Κι ας προσπαθήσουν να...
Οι εννιά είναι νέοι που απαγχόνισαν οι «πολιτισμένοι» της Αγγλίας. Οι τέσσερις έπεσαν στην έπαλξη, κτυπώντας τον δυνάστη, ο οποίος δεν παρέδωσε τους νεκρούς στους συγγενείς τους, αλλά τους έθαψε στη… φυλακή!
Όταν η ξεφτισμένη σήμερα αυτοκρατορία ήταν ακόμη πανίσχυρη και πολεμούσε στην άοπλη σχεδόν Κύπρο, στηριζόταν στις χιλιάδες του άριστα εξοπλισμένου στρατού της· στην απερίγραπτη τρομοκρατία του στρατάρχου της· στα φοβερά, απάνθρωπα μεσαιωνικά βασανιστήρια των ανακριτών της. Αν είχαν λαλιά οι πέτρες κι οι τοίχοι των ανακριτηρίων, ώστε να περιγράψουν την έκταση των φρικιαστικών μαρτυρίων στα οποία οι φιλελεύθεροι Βρετανοί υπέβαλλαν τους αγωνιστές της Κύπρου, η Αγγλία δεν θα μπορούσε να σταθεί πουθενά.
Αλλά δεν θα μιλήσω για το θάρρος με το οποίο αντιμετώπισαν όλα εκείνα τ’ απερίγραπτα δεινά τα γενναία παιδιά της Κύπρου. Σ’ εκείνους που ανέβηκαν στην αγχόνη θα σταθώ για λίγο.
Το θάρρος, το ήθος, η χριστιανική πίστη, ο ηρωισμός τους είχε κάτι το μεγαλειώδες.
Κάτι που ανεβάζει πολύ ψηλά εκείνους τους νέους – όλοι ήσαν από τα 18 έως τα 30 – και τους κάνει γίγαντες υπερανθρώπους. Προτού φθάσουν στην αγχόνη, οι ανακριτές τους υπέβαλλαν σε αφάνταστα ψυχικά και σωματικά μαρτύρια. Ύστερα από κάθε σειρά βασανιστηρίων οι τύραννοι τους έσερναν μ’ απίστευτο σαδισμό μπροστά στην κρεμάλα, υπενθυμίζοντάς τους τι τους περιμένει, για να τους τσακίσουν έτσι τα νεύρα.
Ανθρωπίνως έπρεπε να ‘χουν γίνει ράκη. Ωστόσο η ψυχή τους στάθηκε πιο ατσάλινη κι απ’ το ατσάλι. Και – ανεξήγητο για τους βασανιστές τους – κάθε μέρα οι μελλοθάνατοι γίνονταν γενναιότεροι κι η αρετή τους λαμπρότερη.
Κάτι που ανεβάζει πολύ ψηλά εκείνους τους νέους – όλοι ήσαν από τα 18 έως τα 30 – και τους κάνει γίγαντες υπερανθρώπους. Προτού φθάσουν στην αγχόνη, οι ανακριτές τους υπέβαλλαν σε αφάνταστα ψυχικά και σωματικά μαρτύρια. Ύστερα από κάθε σειρά βασανιστηρίων οι τύραννοι τους έσερναν μ’ απίστευτο σαδισμό μπροστά στην κρεμάλα, υπενθυμίζοντάς τους τι τους περιμένει, για να τους τσακίσουν έτσι τα νεύρα.
Ανθρωπίνως έπρεπε να ‘χουν γίνει ράκη. Ωστόσο η ψυχή τους στάθηκε πιο ατσάλινη κι απ’ το ατσάλι. Και – ανεξήγητο για τους βασανιστές τους – κάθε μέρα οι μελλοθάνατοι γίνονταν γενναιότεροι κι η αρετή τους λαμπρότερη.
Έτσι αντιμετώπισαν τον θάνατο οι μεγάλοι εκείνοι νεκροί. Γαλήνιοι, θαρραλέοι, με θαυμαστή ηρεμία συνειδήσεως, με ζωντανή την πίστη στον Θεό και στην αιωνιότητα.
Πεσόντες...
Κι όταν ερχόταν η ώρα ν’ ανέβουν στο ικρίωμα – η ώρα ήταν πάντα μετά τα μεσάνυχτα, γιατί το φως του ήλιου κι ο παλμός της ζωής φόβιζαν τους κατακτητές· η μέρα κρατιόταν μυστική, αλλά οι δικοί μας είχαν τον τρόπο να την μαθαίνουν – οι φυλακές αντιλαλούσαν από ζητωκραυγές, ύμνους εκκλησιαστικούς και εθνικούς. Μόλις άναβε το θαμπό φως της αγχόνης, όσοι φυλακισμένοι συνορεύανε μ’ αυτήν, δίνανε το σύνθημα του συναγερμού στους άλλους που αγρυπνούσαν. Και τότε ξεσηκωνόταν θύελλα, εθνική καταιγίδα· στεντόρειες υψώνονταν οι φωνές:
— Θάρρος, αδέλφια… Ατρόμητοι. Ζήτω η Ελλάδα…
Ήρωες!!!
Πρώτες και καλύτερες στον ομαδικό εκείνο συναγερμό οι νεαρές Κυπρίες – μερικές απ’ αυτές παιδούλες. Αυτές νίκησαν τον φόβο του θανάτου όχι μονάχα έξω από την φυλακή, αλλά και μέσα στα σκοτεινά κελιά και μάλιστα σ’ εκείνες τις συγκλονιστικές στιγμές.
Πρώτες και καλύτερες στον ομαδικό εκείνο συναγερμό οι νεαρές Κυπρίες – μερικές απ’ αυτές παιδούλες. Αυτές νίκησαν τον φόβο του θανάτου όχι μονάχα έξω από την φυλακή, αλλά και μέσα στα σκοτεινά κελιά και μάλιστα σ’ εκείνες τις συγκλονιστικές στιγμές.
Η θύελλα σταματούσε όταν πια έσβηνε το φως της αγχόνης, δείγμα πως το σχοινί έκοψε το νήμα της ζωής του ήρωος κι η ψυχή του πέταξε στην αθανασία. Και τότε, στη σιγή και στην παγερότητα του περιβάλλοντος, αντηχούσε απ’ όλα τα κελιά ο Ελληνικός Εθνικός Ύμνος.
Ύστερα βαριά σιωπή σκέπαζε πάλι τον χώρο των φυλακών, που θύμιζε τους στίχους του εθνικού ποιητή της Κύπρου, του Βασ. Μιχαηλίδη:
«Σιανεμιά, (δ)εν άκουες δεντρούδιν να ταράξει
μήτε του σιύλλου λάξιμον με πετεινόν να κράξει.»
μήτε του σιύλλου λάξιμον με πετεινόν να κράξει.»
Γρηγόρης Αυξεντίου
Ήταν η ώρα που η Ελληνική Κυπριακή ψυχή αναδιπλωνόταν κι έστελνε μυστικά λόγια θερμής προσευχής προς τον Θεό της Δικαιοσύνης.
Ήταν η ώρα που η Ελληνική Κυπριακή ψυχή αναδιπλωνόταν κι έστελνε μυστικά λόγια θερμής προσευχής προς τον Θεό της Δικαιοσύνης.
Αμάραντο στεφάνι απιθώστε στον τάφο τους, νέοι της Ελλάδος. Βαλθείτε να ενσαρκώσετε στους καιρούς μας το ηρωικό τους πνεύμα, το συνταιριασμένο μ’ ένα τραγικό μεγαλείο.
Όταν η Πατρίδα μας έχει τέτοιους γιους, θα στέκει πάντα ψηλά, όσο κι αν δεν θέλουν να το παραδεχτούν κάποιοι, που επιμένουν να παριστάνουν τους πολιτισμένους και τους μεγάλους, ενώ δεν είναι παρά βάρβαροι και νάνοι!
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Εθνομάρτυρες του Κυπριακού Έπους 1955-59», Νικολάου Π. Βασιλειάδη
