Κατακόρυφη αύξηση σημείωσαν οι δαπάνες της Περιφέρειας Αττικής που αφορούν στην Πολιτική Προστασία, την περίοδο διακυβέρνησης Γιώργου Πατούλη, με βάση τα επίσημα στοιχεία 984 συμβάσεων της Περιφέρειας.
Συγκεκριμένα από το 2019 έως και τον Οκτώβριο του 2023, οι δαπάνες αυτές ανήλθαν σε 48,336 εκατ. ευρώ, με τα μισά από αυτά, δηλαδή τα 28,187 ευρώ, να δαπανώνται μέσα σε μία μόλις χρονιά το 2022, καταγράφοντας αύξηση 219% σε σχέση με το 2021.
Την ίδια ώρα, ρεκόρ καταγράφουν επί των ημερών Πατούλη οι δαπάνες της Περιφέρειας Αττικής που αφορούν σε συμβάσεις που υπεγράφησαν με προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. Συγκεκριμένα, από την έρευνα των Data Jounalists προκύπτει ότι οι δαπάνες αυτές ανήλθαν σε περίπου 132 εκατ. ευρώ. Ωστόσο η σύναψη συμβάσεων με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση είναι κάτι που συμφώνα με τη σχετική νομοθεσία πραγματοποιείται μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Κάτι που δεν φαίνεται να τηρήθηκε την τετραετία 2019 – 2023 στην Περιφέρεια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι έκθεση της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) που αφορούσε σε 402 συμβάσεις της Περιφέρειας της περιόδου Ιανουάριος 2021 – Ιούλιος 2022, διαπιστώνεται ότι δεν συνέτρεχαν λόγοι έκτακτης ανάγκης για να ανατεθούν οι συμβάσεις αυτές με απευθείας διαπραγμάτευση.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στις συμβάσεις για την Πολιτική Προστασία που υπέγραψε η Περιφέρεια Αττικής, από τα τέλη Αυγούστου του 2017 έως και τον Οκτώβριο του 2023. Περιλαμβάνει δηλαδή δύο χρόνια που Περιφερειάρχης Αττικής ήταν η Ρένα Δούρου (Από Αύγουστο του 2017 έως και Αύγουστο του 2019), καθώς επίσης και ολόκληρη την τετραετία του Γιώργου Πατούλη (Από Σεπτέμβριο 2019 όταν ανέλαβε και τυπικά τα ηνία, έως τον Οκτώβριο του 2023).
Πρόκειται για 984 συμβάσεις όπως για παράδειγμα, για «τη διάθεση υδροφόρων οχημάτων και μηχανημάτων έργου σε συνδρομή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, διάθεση μηχανημάτων για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων, διάθεση μηχανημάτων σε διάφορες πυρκαγιές της Αττικής, για την αντιμετώπιση της κακοκαιρίας κτλ». Οι συμβάσεις είναι αναρτημένες στο ηλεκτρονικό μητρώο δημοσίων συμβάσεων (ΚΗΜΔΥΣ).
Στον πίνακα περιλαμβάνονται ο αριθμός μητρώου της κάθε σύμβασης στο ΚΗΜΔΥΣ, η ημερομηνία και ώρα ανάρτησης, η έναρξη καθώς επίσης και το συνολικό κόστος χωρίς ΦΠΑ.
Από τη μελέτη των στοιχείων προκύπτει εκτόξευση των δαπανών της Περιφέρειας Αττικής για την Πολιτική Προστασία την τετραετία 2019 – 2023. Πιο αναλυτικά, το 2017 το συνολικό κόστος των συμβάσεων που υπέγραψε η Περιφέρεια ανήλθε σε 769.006 ευρώ. Την επόμενη χρονιά, δηλαδή το 2018, το κόστος αυξήθηκε σε 4,373 εκατ. ευρώ. Την επόμενη χρονιά, τα ηνία της Περιφέρειας Αττικής ανέλαβε ο Γ. Πατούλης.
Οι εκλογές έγιναν τον Μάιο του 2019, ενώ η πλευρά Πατούλη ανέλαβε τη διοίκηση της Περιφέρειας τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς οι δαπάνες είναι μειωμένες για το 2019 και ανήλθαν σε 3,350 εκατ. ευρώ. Από κει και πέρα το κόστος αρχίζει να εκτοξεύεται ραγδαία. Το 2020 το κόστος των συμβάσεων για δαπάνες Πολιτικής Προστασίας ανήλθε σε 4,068 εκατ. ευρώ, περίπου όσα και το 2018.
Ωστόσο την επόμενη χρονιά, το 2021, το κόστος των συμβάσεων διπλασιάστηκε και άγγιξε τα 8,827 εκατ. ευρώ. Μία αύξηση που αγγίζει το 117%. Δεν ήταν και η μοναδική αύξηση. Την επόμενη χρονιά το κόστος ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.
Συγκεκριμένα οι δαπάνες για τις συμβάσεις που υπεγράφησαν ανήλθαν σε 28,187 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση ύψους 220% σε σχέση με το 2021. Όσα ξόδεψε η Περιφέρεια Αττικής από το 2017 έως το 2021, δαπανήθηκαν μέσα σε ένα μόνο έτος. Το 2023, τα χρήματα που δαπανήθηκαν μειώθηκαν αισθητά. Από 28,187 εκατ. ευρώ το 2022 έφτασαν τα 3,902 εκατ. ευρώ το 2023.
Δείτε τον πίνακα με τις συμβάσεις για την Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας Αττικής
ΠΙΝΑΚΕΣ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ (ΚΗΜΔΥΣ) (PDF ΕΔΩ)
Εκτόξευση συμβάσεων για «έκτακτες ανάγκες»
ΑΠΟ ΤΑ ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΠΑΤΟΥΛΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΠΟΥ ΥΠΕΓΡΑΦΗΣΑΝ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ. ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΣΑΝ ΣΕ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ, ΟΠΩΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ, ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΚΤΛ.
Από την έρευνα προκύπτει επίσης ραγδαία αύξηση. Συγκεκριμένα το 2019 το κόστος των συμβάσεων που υπεγράφησαν με διαπραγμάτευση ανήλθε σε 964.288 ευρώ. Το 2020, οι δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε 15,413 εκατ. ευρώ, ενώ το 2021 άγγιξαν τα 29,176 εκατ. ευρώ.
Αυξητικά ήταν τα νούμερα και για το 2022, όπου επίσης είναι χρονιά-ρεκόρ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόστος των συμβάσεων που υπεγράφησαν με διαπραγμάτευση ανήλθε σε 65,016 εκατ. ευρώ, ενώ το 2023 άγγιξαν τα 50,640 εκατ. ευρώ. Συνολικά για την περίοδο 2019 – 2023 το κόστος των συμβάσεων αυτών ανήλθε σε περίπου 132 εκατ. ευρώ.
Η έκθεση που «καίει» τον Γιώργο Πατούλη
Το ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι εάν ήταν αναγκαία η υπογραφή πολλών από αυτές τις συμβάσεις. Εάν δηλαδή υπήρχαν πράγματι «κατεπείγουσες ανάγκες» και «έκτακτοι λόγοι» που να τις δικαιολογούν.
Μερική απάντηση στο ερώτημα αυτό, δίνει έκθεση της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων που δημοσιεύσουν οι Data Journalists. Πρόκειται για έκθεση που απέστειλε στις 21 Ιουλίου του 2022, το Τμήμα Παρακολούθησης και Ελέγχου της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, στην Περιφέρεια Αττικής κατόπιν ελέγχου που πραγματοποίησε σε μία σειρά από συμβάσεις της Περιφέρειας Αττικής.
Επρόκειτο για 402 συμβάσεις αξίας 32,005 εκατ. ευρώ τις οποίες είχε συνάψει η Περιφέρεια από την 1η Ιανουαρίου του 2021 έως και τις 2 Ιουλίου του 2022 και αφορούσαν στην «παροχή υπηρεσιών…είτε για την αντιμετώπιση των συνεπειών φυσικών καταστροφών ή από πυρκαγιές και την αποκατάσταση των εν λόγω περιοχών».
Πιο αναλυτικά, οι συμβάσεις αφορούσαν μεταξύ άλλων «στη διάθεση μηχανημάτων έργου, οχημάτων, μεταφορικών μέσων, λεωφορείων και κάθε άλλου τύπου τροχοφόρων ή ερπυστριοφόρων μαζί με τα τυχόν απαραίτητα συνοδευτικά τους οχήματα και το προσωπικό τους για την πρόληψη ή αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών ή τη μεταφορά των πληγέντων προς συνδρομή των αρμοδίων θεσμικών οργάνων».
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η Περιφέρεια Αττικής προέβη σε αυτές τις συμβάσεις με «προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση». Ωστόσο, όπως αναφέρεται «η διαδικασία με διαπραγμάτευση έχει εξαιρετικό χαρακτήρα και επιτρέπεται να εφαρμόζεται μόνο σε περιοριστικώς απαριθμούμενες περιπτώσεις». Όπως για παράδειγμα η «ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης που δεν συμβιβάζεται με τις προθεσμίες που επιτάσσουν άλλες διαδικασίες», «η ύπαρξη απρόβλεπτης περίστασης», κτλ.
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, ως «απρόβλεπτες περιστάσεις» χαρακτηρίζονται τα γεγονότα «που δεν μπορούν αντικειμενικά με βάση τα διδάγματα της ανθρώπινης πείρας να προβλεφθούν, είναι δε ανεξάρτητα της βούλησης της αναθέτουσας αρχής και δεν πρέπει να απορρέουν από έλλειψη προγραμματισμού και επιμέλειας αυτής».
Επίσης, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «αν δεν πληρούται μία από τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις ως προς το κατεπείγον δεν δικαιολογείται η προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης».
Από τη μελέτη των συμβάσεων οι ελεγκτές της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «δεν τεκμηριώνεται η πλήρωση των προαναφερόμενων προϋποθέσεων για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση».
«Και τούτο γιατί η προσφυγή στις υπηρεσίες τρίτων για την κάλυψη, εκ των προτέρων και των εκ των υστέρων των αναγκών των φορέων που έχουν τη θεσμική αρμοδιότητα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων τους είναι εκ των προτέρων γνωστή και σε σημαντικό βαθμό προβλέψιμη» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Όπως διαπίστωσαν οι ελεγκτές, οι συμβάσεις που ανατίθοντο για την αντιμετώπιση τυχόν έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων, «παρουσιάζουν σημαντική περιοδικότητα τόσο τη χειμερινή όσο και τη θερινή περίοδο». Ωστόσο «η ανωτέρω πρακτική εκτός του ότι αποκλίνει από τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις του ενωσιακής προέλευσης είναι πιθανό να υποκρύπτει και κατάτμηση ενιαίας και σημαντικού ύψους δαπάνης».
Πιο συγκεκριμένα, «η κάλυψη των συγκεκριμένων αναγκών δεν μπορεί να θεωρηθεί συλλήβδην ως έκτακτη, επειδή η Περιφέρεια μπορεί και πρέπει να προγραμματίζει τις ανάγκες της σε ετήσια βάση», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Από τα στοιχεία που απέστειλε η Περιφέρεια, «διαπιστώθηκε ότι το 95,6% του συμβατικού προϋπολογισμού (30,597 εκατ. ευρώ) της περιόδου αναφοράς έχει ανατεθεί με 360 συμβάσεις σε 17 από συνολικά 42 αναδόχους. Μάλιστα, το δε 80% του εν λόγω προϋπολογισμού (25,600 εκατ. ευρώ με 293 συμβάσεις) έχει ανατεθεί σε 8 αναδόχους».
«Αυτό καταδεικνύει το πανομοιότυπο των αναγκών και άρα την εφικτότητα προγραμματισμού αυτών και τη δυνατότητα διενέργειας διαγωνισμού ή άλλων κατάλληλων εργαλείων για την ανάδειξη των αναδόχων των εν λόγω υπηρεσιών» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Επίσης, οι ελεγκτές διαπίστωσαν και πρόσθετη «πλημμέλεια της Περιφέρειας Αττικής καθώς δεν προσήλθε στην ΕΑΑΔΗΣΥ για την παροχή σύμφωνης γνώμης» ώστε να προχωρήσει σε αυτές τις αναθέσεις. Όσα αναφέρονται εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο ζημιώθηκε ο προϋπολογισμός της Περιφέρειας Αττικής.
