Ο κορωνοϊός έχει πλέον χάσει το κεντρί του, αλλά ο φόβος χρησιμοποιείται και πάλι για να προσπαθήσει να αλλάξει τη συμπεριφορά μας. Μόνο που αυτή τη φορά, μας λένε ότι είναι για χάρη της σωτηρίας του πλανήτη.
Μην πιστεύετε μόνο τα λόγια μου. Στο βιβλίο μου, A State of Fear, πήρα συνέντευξη από έναν σύμβουλο της Ανεξάρτητης Επιστημονικής Ομάδας για τις Συμπεριφορές κατά της Πανδημίας (SPI-B).
Όταν τον ρώτησα για το πώς η SPI-B σχεδίαζε να περιορίσει την τρομολαγνεία του Covid και να κινηθεί προς την κανονικότητα μετά την πανδημία, απάντησε:
“Έρχεται μια κλιματική κρίση και αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ο τρόπος με τον οποίο προχωρήσαμε στην προσαρμογή στον ιό ήταν αρκετά επωφελής όσον αφορά τα πρότυπα εργασίας και τη μείωση του άνθρακα – όλα τα πράγματα που θα πρέπει να υποστούμε για να προσαρμοστούμε στο νέο μέλλον”.
Αυτό ήταν πραγματικά ανατριχιαστικό να το ακούω. Δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφής στο ότι ήθελε οι τεχνικές συμπεριφοράς που αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια του Covid να επανεφαρμοστούν για την κλιματική αλλαγή.
Ο στόχος είναι να οδηγηθούμε σε ένα “νέο μέλλον” με δήθεν φιλικές προς το περιβάλλον και βιώσιμες συμπεριφορές. Αυτό που στην πραγματικότητα εννοείται με αυτό είναι να ταξιδεύουμε λιγότερο, να καταναλώνουμε λιγότερο και να ακολουθούμε έναν πιο λιτό τρόπο ζωής.
Αυτός ο σύμβουλος SPI-B δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι. Ήδη από το 2020, ο ομιλητής της Βουλής των Κοινοτήτων Lindsay Hoyle μας καλούσε να κάνουμε δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή στη συνάντηση των ομιλητών της G7.
Παρατήρησε ότι οι άνθρωποι ήταν “έτοιμοι να δεχτούν περιορισμούς στις προσωπικές επιλογές και στον τρόπο ζωής” για το Covid, οπότε γιατί όχι και για το κλίμα;
Το 2021, περιβαλλοντικοί ψυχολόγοι από το Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή και τους Κοινωνικούς Μετασχηματισμούς (CAST), σημειώνοντας ότι το κλείδωμα (lockdown) μείωσε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα [αλλά όχι τα επίπεδα CO2], προέτρεψαν την κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί τις διαταραχές που προκάλεσε το Covid.
Είπαν ότι θα πρέπει να “κλειδώσουμε” πράσινες συμπεριφορές, όπως η παραμονή σε εσωτερικούς χώρους, καθώς οι “συνήθειες των ανθρώπων [ήταν] πιο αδύναμες και πιο εύπλαστες στην αλλαγή” κατά τη διάρκεια του lockdown.
Τώρα που η πανδημία αποτελεί μακρινή ανάμνηση, η πορνογραφική κινδυνολογία σχετικά με τη λεγόμενη κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης είναι αναπόφευκτη. Αρκεί να δείτε τον πανικό για τους καλοκαιρινούς καύσωνες που έχει δημιουργηθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Ο ζεστός καιρός τον Ιούλιο αντιμετωπίστηκε ως σενάριο για το τέλος του κόσμου, ενώ οι θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου στην Ευρώπη παρουσιάστηκαν σαν κάτι που βγήκε από ταινία καταστροφής.
Ο ΟΗΕ δήλωσε ακόμη ότι εισερχόμαστε στην “εποχή του παγκόσμιου βρασμού”. Και σε περίπτωση που χρειαζόταν να σας το διευκρινίσουν, οι New York Times μας είπαν τον περασμένο μήνα ότι: “η ζέστη είναι ο νέος Covid”.
Ωστόσο, δεν πείθονται όλοι από τη συνεχή αναβάθμιση της ρητορικής του φόβου. Πολλοί από εμάς θυμόμαστε παλαιότερες προβλέψεις για περιβαλλοντικό Αρμαγεδδώνα που δεν έγιναν πραγματικότητα.
Μας είπαν ότι ο καιρός της Σιβηρίας θα έπληττε το Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι το 2020 και ότι η Αρκτική θα ήταν ελεύθερη από πάγους μέχρι το 2015. Δεν χρειάζεται να είστε ιδιαίτερα παρατηρητικοί για να παρατηρήσετε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει χωρίς πάγο και ότι η Αρκτική έχει ακόμα άφθονο πάγο.
Και ενώ οι παγκόσμιοι ηγέτες μας ισχυρίζονται ότι οι “καταστροφικές δασικές πυρκαγιές” στην Ελλάδα οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, είναι εύκολο να βρει κανείς ειδήσεις που δείχνουν ότι οι τοπικές αρχές υποψιάζονται ότι στην πραγματικότητα φταίνε οι εμπρηστές.
Σε αυτό το σημείο έρχεται η ώθηση και άλλες ψυχολογικές τεχνικές. Στόχος είναι να παρακάμψουν την ορθολογική συζήτηση και τον σκεπτικισμό. Η εκπαίδευση, η ακαδημαϊκή κοινότητα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η βιομηχανία της ψυχαγωγίας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν επιστρατευτεί σε μια ανελέητη προσπάθεια να αλλάξουν τη συμπεριφορά μας.
Δείτε το έργο της Ομάδας Συμπεριφορικών Insights, γνωστή και ως Μονάδα Nudge, η οποία ανήκει εν μέρει στο Υπουργικό Συμβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 2021, συνεργάστηκε με τον Sky της Βρετανίας για να χρησιμοποιήσει τη «δύναμη της τηλεόρασης» και να μας ωθήσει να απελευθερώσουμε τον τρόπο ζωής μας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Έκτοτε, ο Sky όχι μόνο υιοθέτησε μια σκληρή συντακτική μεροληψία προς τον κλιματικό συναγερμό στην ειδησεογραφική του κάλυψη, αλλά προωθεί επίσης κρυφά πράσινες συμπεριφορές στα «ντοκιμαντέρ, τις DIY, τα ταξίδια και τις εκπομπές μαγειρικής».
Ούτε καν οι σαπουνόπερες δεν γλύτωσαν από την κλιματική ώθηση. Τον Οκτώβριο του 2022 οι εμβληματικόί τίτλοι λήξης του EastEnders προσαρμόστηκαν για να δείξουν πώς θα ήταν το Λονδίνο αν ανέβαινε η στάθμη της θάλασσας κατά δύο μέτρα, προκειμένου να προωθηθεί το τελευταίο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ Frozen Planet II του BBC. Το αστείο είναι πως ότι μια άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά δύο μέτρα είναι σχεδόν διπλάσια από το πιο ακραίο σενάριο που προβάλλεται από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή. Ας συνεννοηθούν τουλάχιστον μεταξύ τους…
Τα παιδιά στοχοποιούνται επίσης από τους κλιμακωτικούς παράγοντες. Την Ημέρα της Γης το 2022, ανακοινώθηκε μια νέα ημερίδα Φυσικής Ιστορίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία θα επικεντρωνόταν στη « σωτηρία του πλανήτη». Πριν από αυτό, στη διάσκεψη για το κλίμα COP26 το 2021, ο Nadhim Zahawi , ο τότε γραμματέας Παιδείας, δήλωσε ότι η εκπαίδευση είναι ένα από τα «βασικά όπλα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής». Αυτό που περιέγραφε ο Zahawi εδώ, δεν ήταν η εκπαίδευση, η ενδυνάμωση των μελλοντικών πολιτών να σκεφτούν μόνοι τους, αλλά η κατήχηση, σχεδιασμένη να ωθήσει τους μικρούς μαθητές σε νέους, εγκεκριμένους από το κράτος τρόπους ζωής.
Εάν εξακολουθείτε να μην είστε πεπεισμένοι ότι πλησιάζουμε σε μια κλιματική αποκάλυψη, οι πράσινες ελίτ μας θα προσπαθήσουν να σας κάνουν να κρατήσετε αυτόν τον σκεπτικισμό για τον εαυτό σας. Ακριβώς όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, όποιος αμφισβητεί το Net Zero ή ισχυρισμούς συναγερμού για το κλίμα, θα κατηγορηθεί για διάδοση «παραπληροφόρησης». Με τον ίδιο τρόπο που οι σκεπτικιστές του lockdown χαρακτηρίστηκαν «αρνητές του Covid», η φράση «αρνητής του κλίματος» χρησιμοποιείται συνήθως για να κλείσει η οποιαδήποτε συζήτηση πάει να γίνει. Ο στόχος είναι να σας κάνει να συνδέσετε τον σκεπτικισμό της πράσινης ατζέντας με την άρνηση του Ολοκαυτώματος! Φοβερό;
Ωστόσο, δεν χρειάζεται να απελπιζόμαστε. Μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων αρνούνται να παρασυρθούν από αυτό το κλίμα φόβου. Οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη ξεσηκώνονται ενάντια στις πράσινες πολιτικές που θα απειλούσαν τα προς το ζην και τα δικά τους και τα δικά μας. Και οι ψηφοφόροι στο Ηνωμένο Βασίλειο επαναστατούν ενάντια στους οικολογικούς φόρους που θα έκαναν την οδήγηση εφιάλτη.
Κάποιες ελίτ μπορεί να πιστεύουν ότι το μέλλον έχει ήδη αποφασιστεί και ότι είναι μόνο θέμα χειραγώγησης για να το αποδεχτούμε. Αλλά τελικά, φαίνεται πως ο κόσμος έχει διαφορετική άποψη.
*Η Laura Dodsworth είναι συγγραφέας, φωτογράφος και σκηνοθέτης. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της εδώ . Το τελευταίο της βιβλίο, Free Your Mind: Ο οδηγός σχετικά με το πώς να προσδιορίσετε τις τεχνικές που σας επηρεάζουν και πώς να τους αντισταθείτε , κυκλοφορεί από την Harper Collins.
