Εταιρείες: Στην ταινία Inception, ο Leonardo DiCaprio και η ομάδα του εργάζονται τοποθετώντας σκέψεις και ιδέες σε ανθρώπους με επιρροή. Σας έχει τύχει ποτέ να εμφανιστεί ξαφνικά μια ιδέα στο κεφάλι σας; Αν ναι, μπορεί να είστε άτομο με επιρροή.
Σκεφθείτε όταν περνάτε τη μέρα σας και μπουμ – μια τρελή, εντελώς τυχαία ιδέα μπαίνει στο μυαλό σας. Είναι ενοχλητικό και ανατρέπει εντελώς τη ρουτίνα σας. Δεν είσte ο μόνος. Το χειρότερο μέρος αυτού του συμβάντος είναι ότι η σκέψη φαίνεται να παραμένει πριν εξαφανιστεί – η αρχική αντίληψη (εντύπωση).
Όλοι μας έχουμε σκέψεις που έρχονται από το πουθενά και ανατρέπουν τα πάντα. Είτε προσπαθείτε να διαβάσετε, είτε προσπαθείτε να συγκεντρωθείτε, η ανάρτηση στο Instagram που είδατε χθες ή το άρθρο που μόλις διαβάσατε, έρχεται τυχαία στο μυαλό σας και δεν έχει καμία σχέση με εσάς.
Αυτές οι “εντυπώσεις” είναι τα αποτελέσματα αυτού που είναι γνωστό ως προπαγάνδα. Προπαγάνδα είναι “να λες στους ανθρώπους τι να σκεφτούν”. Η πράξη της σκέψης συμβαίνει στον εγκέφαλο, ο οποίος αποτελείται από τρεις ξεχωριστούς εγκεφάλους:
- Ανθρώπινος εγκέφαλος: Αυτό είναι το μόνο μέρος του εγκεφάλου σας που ελέγχετε συνειδητά. Επιβλέπει όλη τη διαδικασία της λογικής σκέψης.
- Εγκέφαλος των θηλαστικών: Αυτό είναι το πρώτο μισό του υποσυνείδητου σας. Επιβλέπει όλες τις συναισθηματικές προσκολλήσεις. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος εγκέφαλος.
- Εγκέφαλος σαύρας: Αυτό είναι το δεύτερο μισό του υποσυνείδητου σας. Επιβλέπει την επιβίωση και την αναπαραγωγή.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προπαγάνδα είναι τόσο επικίνδυνη – δεν απευθύνεται στο λογικό σας μυαλό- απευθύνεται στα συναισθήματά σας, τη γλώσσα του υποσυνειδήτου σας, τον οδηγό του 90% των ενεργειών που κάνετε. Με αυτόν τον τρόπο, η προπαγάνδα σας επηρεάζει ώστε να έχετε συγκεκριμένες σκέψεις που εκείνη τοποθέτησε εκεί. Αυτές οι σκέψεις οδηγούν σε ενέργειες όπως παρορμητικές αγορές, και πριν το καταλάβετε, έχετε παντού καινούργια παπούτσια.
Τα καλά νέα είναι ότι αυτές δεν είναι οι σκέψεις σας, και αφού δεν είναι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή την πληροφορία για να διαμορφώσετε μια λύση. Ο εντοπισμός αυτών των σκέψεων και η αξιολόγησή τους σταματάει την προπαγάνδα πριν πραγματοποιηθεί.
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβετε πώς μοιάζει η προπαγάνδα ή η αρχική αντίληψη (εντύπωση).
Ο δημιουργός της μηχανής της προπαγάνδας
Για να κατανοήσετε την προπαγάνδα, πρέπει να γνωρίζετε τον άνθρωπο που την έκανε διάσημη: τον Edward Bernays.
Ο Bernays, ανιψιός του Sigmund Freud – του πατέρα της σύγχρονης ψυχολογίας – κατανοούσε την ψυχολογία και τη λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού, αλλά κυρίως τι τον έκανε να λειτουργεί.
Αν θέλετε να προχωρήσετε σε πλήρη συνωμοσιολογία, ο Bernays τυχαίνει να είναι ο μεγάλος θείος του Marc Randolph, συνιδρυτή του Netflix. Μιλάμε για εισιτήριο πρώτης θέσης στο υποσυνείδητο των ανθρώπων.
Ο Bernays χρησιμοποίησε αποτελεσματικά την προπαγάνδα για να βοηθήσει τις εταιρείες να πουλήσουν προϊόντα απευθυνόμενος στις επιθυμίες και τις επιθυμίες των καταναλωτών. Πώς τα τσιγάρα έγιναν τόσο κερδοφόρα; Ευχαριστούμε τον Bernays. JC Penny, Sears, και άλλοι μεγάλοι γίγαντες λιανικής πώλησης. Ευχαριστούμε τον Bernays.
“Δεν χρειάζεσαι ένα καινούργιο φόρεμα – θέλεις ένα καινούργιο φόρεμα γιατί ξέρεις ότι θα σε κάνει να δείχνεις ωραία”. Χρησιμοποιώντας τεχνικές ψυχολογίας για να απευθυνθούν στο υποσυνείδητο, ο Bernays και οι εταιρείες επηρεάζουν τους καταναλωτές εδώ και χρόνια.
Όπως και ο Bernays, έτσι και το Netflix επιθυμεί να επηρεάσει τις μάζες. Δύο παραδείγματα είναι η δίκη του R. Kelly και οι όρκες στο SeaWorld. Και τα δύο κινήματα καθοδηγήθηκαν από τα ντοκιμαντέρ του Netflix. Μετά από πολλά χρόνια, ο R. Kelly μπήκε στη φυλακή και η SeaWorld αναγκάστηκε να αλλάξει την πολιτική της. Αυτό δείχνει τη δύναμη της μηχανής προπαγάνδας, όχι μόνο για την αύξηση των πωλήσεων αλλά και για την έναρξη μιας επανάστασης.
Τώρα που γνωρίζετε την ιστορία και έχετε παραδείγματα, ας δούμε πώς σας επηρεάζει.
Προπαγάνδα, προπαγάνδα, το μόνο που έχει σημασία είναι η προπαγάνδα
Συναντήσατε σήμερα την προπαγάνδα και δεν είχατε ιδέα. Αν κοιτάξετε τις αγαπημένες σας τηλεοπτικές εκπομπές ή τη μουσική, θα δείτε ότι κάποιο προϊόν προωθείται. Και δεν χρειάζεται να είναι ένα φυσικό προϊόν – μπορεί να είναι μια αφήγηση, ένας τρόπος ζωής, ένας τρόπος να βλέπεις τον κόσμο.
Ταυτιζόμαστε με ορισμένες διασημότητες, ηθοποιούς, πολιτικούς και βλέπουμε τον εαυτό μας σε αυτούς. Έτσι, όταν παίρνουν θέση ή κάνουν δηλώσεις, αυτό σε οδηγεί να πάρεις μια παρόμοια προοπτική. Τα πάντα στην κοινωνία μας έχουν κάποια μορφή προπαγάνδας, επειδή η προπαγάνδα είναι πολύ αποδοτική, ειδικά για εταιρείες, βιομηχανίες και χώρες.
Αυτό που κάνει την προπαγάνδα τόσο επικίνδυνη είναι ότι όταν εκτελείται σωστά (πράγμα που συμβαίνει συχνά), εσείς, ο στόχος, σκέφτεστε αυτές τις σκέψεις σαν να ήταν δικές σας και στη συνέχεια τις μετατρέπετε σε πράξεις. “Ναι, θέλω να αγοράσω μια καινούργια τσάντα”. “Πρέπει να πάρω ένα καινούργιο αυτοκίνητο”.
Τέλος, κάθε προπαγάνδα έχει στοιχεία αλήθειας. Αν ήταν ένα απόλυτο ψέμα, θα το απορρίπτατε αυτόματα. Αλλά με αυτή την αλήθεια, παρακάμπτει τον λογικό σας εγκέφαλο και εισέρχεται στον συναισθηματικό εγκέφαλο. Οταν λαμβάνετε όλα όσα προκαλεί η προπαγάνδα, συμβαίνουν τα εξής:
- Η προπαγάνδα διαμορφώνει τις απόψεις σας για τα πραγματικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στον κόσμο
- Η προπαγάνδα σας πείθει ότι οι σκέψεις που έχετε είναι δικές σας
- Η προπαγάνδα σας ωθεί προς ένα άμεσο μονοπάτι
Μέχρι τώρα, γνωρίζετε την ιστορία της προπαγάνδας, πώς σας επηρεάζει και τι την κάνει τόσο επικίνδυνη. Τώρα, θα συζητήσουμε πώς να θωρακιστείτε απέναντί της.
Προστασία έναντι της Προπαγάνδας
Θα έπρεπε να είχατε συνειδητοποιήσει ότι το Netflix δεν είναι η μόνη μηχανή προπαγάνδας εκεί έξω. Κάθε εταιρεία με τμήμα μάρκετινγκ χρησιμοποιεί τεχνικές προπαγάνδας για να σας αιχμαλωτίσει ως δυνητικό πελάτη. Αλλά, όπως είπαμε και προηγουμένως, δεν πρόκειται μόνο για εταιρείες. Εδώ και γενιές, οι κυβερνήτες, οι σαμάνοι και οι πολιτικοί σας λένε τι να σκέφτεστε. Η τεχνολογία είναι πολύ καλύτερη τώρα.
Το πρώτο βήμα για να σπάσετε αυτόν τον κύκλο είναι να κάνετε ένα βήμα πίσω, να κοντοσταθείτε. Είτε πρόκειται για τις ειδήσεις είτε για μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πριν απαντήσετε ή εμπλακείτε, κάντε ένα βήμα πίσω και αναρωτηθείτε: “πόσο καλά ενημερωμένοι είστε για το συγκεκριμένο θέμα;”. Αυτό σας αναγκάζει να ασχοληθείτε με το τι γνωρίζετε και τι δεν γνωρίζετε. Αν δεν μπορείτε να μιλήσετε για τον αντίλογο, τότε έχετε εκτεθεί στην προπαγάνδα της μιας πλευράς και αντιμετωπίζετε μια προκατάληψη που σας κάνει πιο πιθανό να επηρεαστείτε προς τη μια κατεύθυνση έναντι της άλλης. Επομένως, είναι σημαντικό να κάνετε ένα βήμα πίσω.
Το δεύτερο βήμα για να ξεπεράσετε την προπαγάνδα είναι να δώσετε προσοχή στο μήνυμα που μεταδίδεται. Μπορεί να γνωρίζετε ή να μην γνωρίζετε τα πάντα για το θέμα που μοιράζεται, αλλά θα πρέπει να περιμένετε από όποιον μοιράζεται το θέμα να παρουσιάσει ένα εμπεριστατωμένο επιχείρημα. Όταν είστε προσεκτικοί, αντιλαμβάνεστε από ποια οπτική γωνία προέρχεται ο αγγελιοφόρος. Όσο περισσότερο ασχολείστε ενεργά, τόσο πιο ξεκάθαρα βλέπετε την κατεύθυνση που προσπαθεί να σας οδηγήσει ο αγγελιοφόρος.
Το τελευταίο βήμα είναι να αξιολογήσετε τον εαυτό σας. Να θυμάστε ότι η προπαγάνδα είναι εδώ για να σας οδηγήσει προς έναν στόχο που θέλει αυτή για εσάς. Αναρωτηθείτε λοιπόν, είναι αυτός ο στόχος που θέλετε εσείς για τον εαυτό σας; Το έχετε σκεφτεί προηγουμένως αυτό; Αν όχι, τότε μπορείτε εύκολα να επισημάνετε αυτή τη σκέψη ως προπαγανδιστική ιδέα.
Όπως λέει και το ποίημα: “Είμαι ο πλοίαρχος του πλοίου μου – ο καπετάνιος της ψυχής μου”, κοντοστεκόμενοι διαρκώς για να σκέφτεστε και να αξιολογείτε τον εαυτό σας, εξασφαλίζετε ότι παραμένετε υπό τον έλεγχο του νοητικού σας πλοίου αντί να παραδίδετε τον έλεγχο.
Τελικές παρατηρήσεις
Η προπαγάνδα βρίσκεται παντού γύρω μας. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουν πολλοί στον γενικό πληθυσμό αυτό το πανάρχαιο τέχνασμα. Αλλά τώρα το γνωρίζετε. Έχετε ενημερωθεί εναντίον της, και γνωρίζετε ότι στο τέλος της ημέρας, η προπαγάνδα θέλει να σας κάνει το θέλημά της. Το ερώτημα είναι, θα το κάνετε;
Μόλις συνειδητοποιήσετε ότι όλοι προσπαθούν να σας κάνουν να σκέφτεστε όπως θέλουν, αντιλαμβάνεστε πόσο πραγματικά μεγάλη επιρροή έχετε. Έχετε τότε δύο επιλογές: να ενεργήσετε τυφλά και να αφήσετε το σώμα σας να πάρει το τιμόνι – ή να αφιερώσετε ένα λεπτό, να ρωτήσετε τον εαυτό σας, “γιατί το κάνω αυτό;”.
