Φόβοι και φοβίες στα παιδιά – Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;

 Ο φόβος του να μείνεις μόνος στο σκοτάδι, για παράδειγμα, είναι ένας συνηθισμένος παιδικός φόβος. Το ίδιο και ο φόβος για τα ζώα, όπως τα μεγάλα σκυλιά που γαβγίζουν. Μερικά παιδιά φοβούνται τις φωτιές, τα ψηλά μέρη ή τις καταιγίδες. Άλλοι, έχοντας επίγνωση των εικόνων των μέσων ενημέρωσης, ανησυχούν για τον πόλεμο ή την τρομοκρατία. Εάν υπήρξε πρόσφατη σοβαρή ασθένεια ή θάνατος στην οικογένεια, μπορεί να αγχωθούν για την υγεία των γύρω τους.

Οι φόβοι του παιδιού σας μπορεί να έρχονται και να φεύγουν. Οι περισσότεροι παιδικοί φόβοι είναι ήπιοι. Αλλά ακόμα και όταν χειροτερεύουν, με αποδοχή και υποστήριξη, γενικά φεύγουν από μόνοι τους μετά από λίγο διάστημα.

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν να απαλύνουν τους φόβους του παιδιού τους;

• Μιλήστε με το παιδί σας για τα άγχη του και να είστε συμπονετικοί. Εξηγήστε τους ότι πολλά παιδιά έχουν φόβους, αλλά με την υποστήριξή σας μπορούν να μάθουν να τους ξεπερνούν.
• Παρακολουθήστε τη χρήση πολυμέσων του παιδιού σας. Αυτό περιλαμβάνει έκθεση σε τρομακτικές εικόνες σε ταινίες, διαδικτυακά βίντεο και βίαια βιντεοπαιχνίδια. Βεβαιωθείτε ότι τα μέσα είναι κατάλληλα για την ηλικία. Είναι επίσης καλή ιδέα να δημιουργήσετε ένα σχέδιο παρακολούθησης πολυμέσων.

Τι πρέπει να αποφύγετε:

• Μην υποτιμάτε ή γελοιοποιείτε τους φόβους του παιδιού σας, ιδιαίτερα μπροστά στους συνομηλίκους του.
• Μην προσπαθήσετε να πιέσετε το παιδί σας να γίνει γενναίο. Θα χρειαστεί χρόνος για να αντιμετωπίσει και σταδιακά να ξεπεράσει τα άγχη του.

Πότε ο φόβος γίνεται φοβία;

Μερικές φορές, ωστόσο, οι φόβοι μπορεί να γίνουν τόσο ακραίοι, επίμονοι και εστιασμένοι που εξελίσσονται σε φοβίες. Οι φοβίες, οι οποίες είναι ισχυροί και παράλογοι φόβοι, μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού. 

 

Κοινωνικές φοβίες

Μερικά παιδιά αναπτύσσουν φοβίες για τους ανθρώπους που συναντούν στην καθημερινή τους ζωή. Αυτή η έντονη ντροπαλότητα μπορεί να τους εμποδίσει να κάνουν φίλους στο σχολείο και να σχετιστούν με τους περισσότερους ενήλικες, ειδικά με αγνώστους.

Μπορεί να αποφεύγουν συνειδητά κοινωνικές καταστάσεις όπως πάρτι γενεθλίων,  συλλογικές εκδηλώσεις ή αθλητικές δραστηριότητες. Μπορεί να δυσκολεύονται να μιλήσουν άνετα με οποιονδήποτε εκτός από την άμεση οικογένειά τους.

Το άγχος αποχωρισμού είναι επίσης συχνό στα παιδιά. Μερικές φορές αυτός ο φόβος μπορεί να ενταθεί όταν η οικογένεια μετακομίζει σε μια νέα γειτονιά. Αυτά τα παιδιά μπορεί να φοβηθούν να πάνε σε καλοκαιρινή κατασκήνωση ή ακόμα και να φοιτήσουν στο σχολείο. Οι φοβίες τους μπορεί να προκαλέσουν σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους ή πόνους στο στομάχι.

Θεραπεία παιδικών φόβων & φοβιών

Ευτυχώς, οι περισσότερες φοβίες είναι συνήθως θεραπεύσιμες. Εάν τα άγχη του παιδιού σας επιμένουν και παρεμποδίζουν την απόλαυση της καθημερινής του ζωής, μπορεί να ωφεληθεί από τη συνάντηση με έναν παιδοψυχίατρο ή ψυχολόγο που ειδικεύεται στη θεραπεία φοβιών.

Συμπεριφορική θεραπεία

Ως μέρος του σχεδίου θεραπείας για τις φοβίες, πολλοί θεραπευτές προτείνουν να εκθέσετε το παιδί σας στην πηγή του άγχους του σε μικρές, μη απειλητικές δόσεις.

Υπό την καθοδήγηση ενός θεραπευτή, ένα παιδί που φοβάται τα σκυλιά μπορεί να ξεκινήσει μιλώντας γι’ αυτόν τον φόβο και βλέποντας φωτογραφίες ή βίντεο σκύλων. Στη συνέχεια, μπορεί να παρακολουθήσουν έναν σκύλο της γειτονιάς πίσω από την ασφάλεια ενός παραθύρου. 

Έπειτα, με έναν γονέα ή έναν θεραπευτή στο πλευρό τους, μπορεί να περάσουν λίγα λεπτά στο ίδιο δωμάτιο με ένα φιλικό, ευγενικό κουτάβι. Τελικά θα βρουν τον εαυτό τους ικανό να χαϊδέψει τον σκύλο. Με τον καιρό, θα χαλαρώσουν σε καταστάσεις με μεγαλύτερα ή άγνωστα σκυλιά.

Αυτή η σταδιακή διαδικασία ονομάζεται απευαισθητοποίηση, που σημαίνει ότι το παιδί σας θα γίνεται λιγότερο ευαίσθητο στην πηγή του φόβου του κάθε φορά που το αντιμετωπίζει.

Τελικά, το παιδί σας δεν θα νιώθει πλέον την ανάγκη να αποφύγει την κατάσταση που ήταν η βάση της φοβίας του. Μερικές φορές η ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Οι ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης μπορούν επίσης να βοηθήσουν τα παιδιά σε αγχωτικές συνθήκες.

Η θεραπεία συμπεριφοράς είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας των φοβιών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όπου η συμπεριφορική θεραπεία δεν βοηθά αρκετά, ο γιατρός του παιδιού σας μπορεί να συστήσει φάρμακα ως μέρος του θεραπευτικού προγράμματος. Αυτό θα ήταν επιπλέον της συμπεριφορικής θεραπείας και όχι ως το μοναδικό θεραπευτικό εργαλείο. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να περιλαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να απαλύνουν το άγχος και τον πανικό που συχνά αποτελούν τη βάση αυτών των προβλημάτων.

 Γράφει ο Νικόλαος Βουδούρης, Παιδίατρος, Συντονιστής Νεογνολογικού Τμήματος Ορόφων ΜΗΤΕΡΑ