Οι στατιστικές, τα μικρά ψέματα και τα μεγάλα ψέματα…
- Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος
Οι δημοσκοπήσεις είναι σημαντικό εργαλείο – τόσο για την καταγραφή του κλίματος που διαπνέει την κοινή γνώμη όσο και για τη χειραγώγησή της. Φανταστείτε, ας πούμε, να δημοσιεύονταν δημοσκοπήσεις που θα εμφάνιζαν τον ΣΥΡΙΖΑ με επτά ποσοστιαίες μονάδες μπροστά ή την κυβέρνηση να καταρρέει, πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση και η ψυχολογία του κόσμου. Φημολογείται έντονα ότι τέτοιες δημοσκοπήσεις υπάρχουν αλλά δεν δημοσιεύονται. Να υποθέσουμε ότι δεν τις αφήνει να βγουν στο φως η κυβέρνηση για να μη διαλυθεί; Ή ότι δεν τις «κυνηγά» ούτε η αντιπολίτευση για να μην σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και πέσει η κυβέρνηση πριν το σωστό τάιμιγκ; Το ψέμα είναι βολικό από πολλές πλευρές…
_ Λάμδα Research, παρακαλώ;
_ Γεια σας, από το Mega καλούμε, θέλουμε να παραγγείλουμε μια δημοσκόπηση.
_ Βεβαίως, πώς τη θέλετε μαγειρεμένη;
Σιγή ασυρμάτου έχει πέσει τελευταία… Πού πήγαν όλες εκείνες οι εταιρίες δημοσκοπήσεων που μεσουρανούσαν στο μιντιακό σκηνικό; Γιατί τα κανάλια δεν μας παίρνουν πλέον τα αυτιά κάθε βδομάδα με το ποιος είναι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός, ποια είναι η πρόθεση της ψήφου μας και ποιο κόμμα προηγείται;
Όχι ότι μας έλειψαν βέβαια… Για να πούμε και την αλήθεια, οι περισσότεροι από μας είναι σίγουροι ότι οι κατά παραγγελία δημοσκοπήσεις «μαγειρεύονται». Καταγράφεται μεν μια τάση από τη σχετική έρευνα που διεξάγεται, αλλά τα στατιστικά στοιχεία ερμηνεύονται κατά το δοκούν. Για παράδειγμα, η διαχείριση των «αναποφάσιστων»: πλέον καταγράφονται σε τόσο υψηλά ποσοστά που καθιστούν τα όποια συμπεράσματα αναξιόπιστα. Όπως και η διαχείριση των ερωτήσεων ή των προσφερόμενων απαντήσεων.
Δεν τα λέμε εμείς, η έκθεση της Ελεγκτικής Εταιρίας Δημοσκοπήσεων και Ερευνών Κοινής Γνώμης τα λέει, αναφερόμενη στην έρευνα της εταιρείας Κάπα-research για τους -υποτίθεται- «δημοφιλέστερους» περιφερειάρχες και δημάρχους της χώρας εν όψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2014. Η έρευνα χτύπησε πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα Το Βήμα της Κυριακής στις 15 Σεπτεμβρίου, ενώ -σύμφωνα με την ταυτότητά της- διεξήχθη διαδικτυακά μεταξύ 3 και 18 Ιουλίου 2013, σε δείγμα 30.249 ατόμων. Η έκθεση ελέγχου παραθέτει μια σειρά παραλήψεων και λαθών κατά τη διεξαγωγή της έρευνας για να συμπεράνει τελικά ότι η εν λόγω δημοσκόπηση «δεν πληροί τις προϋποθέσεις μιας αντιπροσωπευτικής έρευνας». Είδατε εσείς καμιά επανόρθωση;
Έτσι και αλλιώς κανείς δεν ζητά ευθύνες από τις εταιρείες δημοσκοπήσεων ή τα ΜΜΕ για πιθανά… «λάθη» ή παραλείψεις. Πριν από τις εκλογές του Μάη 2012, οι δημοσκοπήσεις που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας έδιναν υψηλά ποσοστά σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (πολύ παραπάνω από αυτά που τελικά πήραν), ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ έδιναν ποσοστό αισθητά πιο χαμηλό από αυτό που κατέγραψε. Την ίδια εποχή είχα στα χέρια μου μια αντίστοιχη έρευνα από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, οι προβλέψεις της οποίας επιβεβαιώθηκαν πλήρως στις εκλογές. Να επισημάνουμε, βέβαια, ότι η έρευνα του Παντείου έγινε χωρίς τη χρηματοδότηση κάποιου από τα μεγάλα κόμματα ή των μίντια που τα στηρίζουν.
Δεν χωρά αμφιβολία ότι οι δημοσκοπήσεις είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο. Τόσο σημαντικό, ώστε οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ήταν ένας από τους δύο βασικούς λόγους που οδήγησαν την κυβέρνηση στην απόφαση να «τελειώσει» με τη Χρυσή Αυγή. Ο ένας ήταν η επίδειξη δύναμης των ακροδεξιών ταγμάτων ασφαλείας στους συγγενείς των θυμάτων στο Μελιγαλά και ο δεύτερος η δυναμική της Χρυσής Αυγής όπως αυτή καταγραφόταν, πριν τη δολοφονία του Κερατσινίου, στις κρυφές δημοσκοπήσεις που έχουν τα κόμματα και την έφερνε να ανταγωνίζεται σε ποσοστά ακόμη και τη ΝΔ.
Ασφαλώς όμως οι δημοσκοπήσεις αποτελούν και ένα –με επιστημονική τεκμηρίωση ενδεδυμένο– χαλινάρι που χρησιμοποιούν τα καθεστωτικά μέσα και οι κυβερνώντες για να κρατούν σε λήθαργο τους πολίτες. Φανταστείτε, ας πούμε, να δημοσιεύονταν δημοσκοπήσεις που θα εμφάνιζαν τον ΣΥΡΙΖΑ με επτά ποσοστιαίες μονάδες μπροστά ή την κυβέρνηση να καταρρέει, πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση και η ψυχολογία του κόσμου.
Φημολογείται έντονα ότι τέτοιες δημοσκοπήσεις υπάρχουν, αλλά δεν δημοσιεύονται. Να υποθέσουμε ότι δεν τις αφήνει να βγουν στο φως η κυβέρνηση για να μη διαλυθεί; Ή ότι δεν τις «κυνηγά» ούτε η αντιπολίτευση για να μην σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και πέσει η κυβέρνηση πριν το σωστό τάιμιγκ; Το ψέμα είναι βολικό από πολλές πλευρές…
Πάντως, στην «ελεύθερη αγορά» κανείς δεν χάνεται. Κι αν δεν ακούτε τόσο συχνά τις δημοσκοπήσεις τους, δεν σημαίνει ότι οι οκτώ πιο διάσημες στο κοινό εταιρείες ερευνών κοινής γνώμης (ALCO, GPO, Κάπα-Research, MARC, Metron Analysis και MRB) δεν κάνουν χρυσές δουλειές, πληρωμένες από το ελληνικό δημόσιο βεβαίως.
Μαγειρεύουν, άραγε, τις δημοσκοπήσεις οι εταιρίες που έχουν υπογράψει συμβάσεις με το δημόσιο και έχουν λάβει κονδύλια πολλών εκατομμυρίων ευρώ; Μια έρευνα που θα μέτραγε τι πιστεύουν οι πολίτες για τις ίδιες τις δημοσκοπήσεις και την αξιοπιστία τους θα είχε, νομίζω, εξαιρετικό ενδιαφέρον…
"unfollow"