Τον Ιούλιο του 2016, ο νέος διευθύνων σύμβουλος του Twitter, Έλον Μασκ, ίδρυσε τη Neuralink, μια εταιρεία νευροτεχνολογίας που ειδικεύεται στην κατασκευή εμφυτεύσιμων εγκεφαλικών διεπαφών. Ο Μασκ περιγράφει την τεχνολογία, που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει άτομα με αναπηρίες, ως ένα «Fitbit» για το κρανίο.
Άλλοι έχουν πει ότι η τεχνολογία που μπορεί να χακαριστεί πλήρως θα μπορούσε να αποτελέσει «υπαρξιακή απειλή» για την κοινωνία. Το να δίνεται στην τεχνητή νοημοσύνη τα «κλειδιά» του ανθρώπινου εγκεφάλου γεμίζει κάποιους με ένα κατανοητό αίσθημα τρόμου.
Τον Οκτώβριο, ο Μασκ επρόκειτο να δημοσιεύσει νέες λεπτομέρειες σχετικά με το πρότζεκτ Neuralink. Αλλά ο Μασκ δεν είναι ο μόνος στην προσπάθειά του να ελέγξει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Καθώς γράφω αυτό το κείμενο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ διερευνά τρόπους χρήσης εμφυτευμένων τσιπ για να εξερευνήσει το ανθρώπινο μυαλό με τρόπους που δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε.
Η Υπηρεσία Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Άμυνας, πιο γνωστή ως DARPA, είναι μια υπηρεσία έρευνας και ανάπτυξης που συνδέεται με το Πεντάγωνο. Κύρια αρμοδιότητά της είναι η δημιουργία νέων τεχνολογιών για τον αμερικανικό στρατό.
Το 2013, ο Λευκός Οίκος παρουσίασε την πρωτοβουλία BRAIN, η οποία έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους ερευνητές να βρουν νέους τρόπους για τη θεραπεία, ακόμη και την πρόληψη εξουθενωτικών εγκεφαλικών διαταραχών όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και η επιληψία. Εκείνη την εποχή, η τολμηρή πρωτοβουλία υποστηρίχθηκε από διάφορες εταιρείες τεχνολογίας, ερευνητικά ιδρύματα και ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Μία από αυτές τις υπηρεσίες ήταν η DARPA, συνεχίζοντας την 50ετή πλέον κληρονομιά επενδύσεων στη νευροτεχνολογία.
Προχωράμε γρήγορα στο 2022 και η υπηρεσία επιδιώκει επιθετικά τρόπους επανασύνδεσης των εγκεφαλικών κυκλωμάτων. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο συντάκτης Τιμ Χίντσκλιφ, το STRENGTHEN, το νέο πρόγραμμα της DARPA, «επιδιώκει να εντοπίσει, να διαμορφώσει και τελικά να βελτιστοποιήσει τα εγκεφαλικά κυκλώματα που είναι υπεύθυνα για τη γνωστική ευελιξία (CF) και τη συναισθηματική ρύθμιση (ER)», και όλα αυτά με την ελπίδα να μειωθούν τα συμπτώματα που παραδοσιακά συνδέονται με τις ψυχικές ασθένειες και τον αυτοκτονικό ιδεασμό. Ένα πολύ ευγενές εγχείρημα, θα πουν κάποιοι. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται εν μέσω μιας άνευ προηγουμένου κρίσης ψυχικής υγείας, με τις αυτοκτονίες να αποτελούν τρομακτικά συχνό φαινόμενο, θα πρέπει να διερευνηθούν αμείλικτα τρόποι ανακούφισης του ψυχικού πόνου των ανθρώπων.
Ωστόσο, οι κόκκινες σημαίες αρχίζουν να αναδύονται όταν κανείς εμβαθύνει λίγο περισσότερο στο έργο της DARPA. Ένα άλλο πρόγραμμα που τρέχει η υπηρεσία ονομάζεται NEAT, ακρωνύμιο του Neural Evidence Aggregation Tool (Εργαλείο Συγκέντρωσης Νευρωνικών Στοιχείων).
Σύμφωνα με τον ιστότοπο της DARPA, αυτό το «πρόγραμμα στοχεύει να ξεπεράσει τους σημερινούς περιορισμούς αναπτύσσοντας ένα νέο εργαλείο γνωστικής επιστήμης που εντοπίζει άτομα που διατρέχουν κίνδυνο αυτοκτονίας χρησιμοποιώντας προ-συνειδητά εγκεφαλικά σήματα αντί να κάνει ερωτήσεις και να περιμένει συνειδητά φιλτραρισμένες απαντήσεις». Με άλλα λόγια, αυτό το εργαλείο θα επιτρέψει στους κυβερνητικούς αξιωματούχους να ασχοληθούν με την ανάγνωση του μυαλού.
Όπως σημείωσε ο Χίντσκλιφ, το εργαλείο αυτό έχει σχεδιαστεί για να συγκεντρώνει τα προ-συνειδητά εγκεφαλικά σήματα για να προσδιορίζει τι πιστεύει κάποιος ότι είναι αληθές ή ψευδές. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς παράξενος με καπέλο από αλουμινόχαρτο για να ανησυχεί για το πώς αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να μετατραπεί σε όπλο. Η DARPA συνεργάζεται στενά με ιδιώτες εργολάβους και διατηρεί στενή συνεργασία με την Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας. Η DARPA έχει επίσης ιστορικό με την Google, μια εταιρεία με τη φήμη ότι παραβιάζει τα δικαιώματα των χρηστών.
Το να πιστεύει κανείς ότι η τεχνολογία που είναι ικανή να διαβάζει το μυαλό θα περιοριστεί αποκλειστικά στη σφαίρα του στρατιωτικού πολέμου απαιτεί πλήρη αναστολή της δυσπιστίας. Όπως προειδοποίησε ο προαναφερόμενος Χίντσκλιφ, ένας άνθρωπος που εδώ και χρόνια αναδεικνύει στοιχεία της κυβερνητικής υπερβολής, το πρόγραμμα NEAT έχει «την πραγματική δυνατότητα» να δώσει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και σε διάφορες εταιρείες με αμφισβητήσιμες ατζέντες τη δυνατότητα να χακάρουν καθημερινούς πολίτες σε επίπεδο προσυνείδησης.
Αυτό πιθανόν να ακούγεται μάλλον τρελό σε κάποιους αναγνώστες, είμαι σίγουρος. Θα έπρεπε. Είναι τρελό. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η παραξενιά είναι διαποτισμένη από την πραγματικότητα. Το 2020, μιλώντας στην ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF), ο ιστορικός Γιουβάλ Νώαχ Χαράρι ζήτησε από το πλήθος να φανταστεί τη Βόρεια Κορέα, σε 20 χρόνια από τώρα, όπου κάθε πολίτης υποχρεούται να φοράει βιομετρικό βραχιόλι. Μια τέτοια συσκευή θα επέτρεπε στους κυβερνητικούς αξιωματούχους να παρακολουθούν την αρτηριακή πίεση, τους καρδιακούς παλμούς και την εγκεφαλική δραστηριότητα των ανθρώπων. Ο ακαδημαϊκός συνέχισε: «Ακούς μια ομιλία στο ραδιόφωνο από τον «Μεγάλο Ηγέτη» και ξέρουν τι πραγματικά αισθάνεσαι». Ένα άτομο θα μπορούσε να χειροκροτήσει τα χέρια του και να επιβάλει ένα χαμόγελο, «αλλά αν είσαι θυμωμένος, ξέρουν ότι αύριο το πρωί θα βρίσκεσαι στο γκουλάγκ».
Το γεγονός ότι αυτά τα λόγια ειπώθηκαν στο Νταβός, έδρα της πρωτοβουλίας «Great Reset» (Μεγάλη Επανεκκίνηση), θα πρέπει να μας γεμίζει όλους με αίσθημα ανησυχίας. Επιπλέον, ο Χαράρι είναι ένας τρανσουμανιστής που πιστεύει ακράδαντα ότι οι άνθρωποι πρέπει να γίνουν ένα με την ψηφιακή τεχνολογία – και όλα αυτά με την ελπίδα να βελτιωθεί η ανθρωπότητα. Ο Ισραηλινός, ένας από τους σημαντικότερους συνεργάτες του WEF, έχει μιλήσει εκτενώς για τους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι αναδυόμενες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των εκατομμυρίων «άχρηστων» κρεατοσωμάτων (Σημ. για τον Χαράρι οι άνθρωποι είναι ένα κομμάτι κρέας) παγκοσμίως.
Αυτό μας φέρνει πίσω στην επιθυμία της DARPA να χακάρει το ανθρώπινο μυαλό και ουσιαστικά να διαβάσει τις πιο προσωπικές μας σκέψεις, τους βαθύτερους φόβους και τις επιθυμίες μας. Θα μπορούσε αυτή η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για να αποτρέψει κάποιον με αυτοκτονικές σκέψεις από το να αφαιρέσει τη ζωή του; Ναι, φυσικά. Από την άλλη πλευρά, αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε εξίσου εύκολα να χρησιμοποιηθεί για τη χειραγώγηση και την παρακολούθηση αθώων ανθρώπων χωρίς υποκείμενα προβλήματα ψυχικής υγείας. Όταν αναπτύσσεται μια τόσο ισχυρή τεχνολογία, πρέπει να αναρωτηθούμε αν τα πλεονεκτήματα υπερτερούν των μειονεκτημάτων. Η απάντηση, φοβάμαι ότι είναι αρνητική.
*Ο John Mac Ghlionn είναι ερευνητής και δοκιμιογράφος. Καλύπτει την ψυχολογία και τις κοινωνικές σχέσεις και έχει έντονο ενδιαφέρον για την κοινωνική δυσλειτουργία και τη χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης
