Από τους πλέον συχνούς καρκίνους στον άνθρωπο είναι του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του προστάτη. Μεγάλο βάρος της έρευνας έχει εστιάσει στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση.
Σε γενικές γραμμές η άθληση, οι διατροφικές συνήθειες, η διακοπή του καπνίσματος, η υγιεινή ζωή παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των καρκίνων αυτών. Για την έγκαιρη διάγνωση, η τεχνολογία αποτελεί την αιχμή του δόρατος για την επίτευξη του στόχου αυτού.
••• Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες και η συχνότητά του έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 40 χρόνια. Μόνο στην Ευρώπη υπήρχαν 330.000 άνδρες το 2008 που είχαν διαγνωστεί και την ίδια περίοδο οι θάνατοι ήταν 69.000. Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ βραδέως εξελισσόμενη νεοπλασία και η έγκαιρη διάγνωσή του γίνεται με την εξέταση PSA από το αίμα.
Ο γενικευμένος έλεγχος του πληθυσμού (άρρενες μεσήλικες) με PSA για έγκαιρη διάγνωση δεν έχει υιοθετηθεί από τις αντίστοιχες ουρολογικές και ογκολογικές εταιρείες. Ο βασικός λόγος είναι ότι η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί σε θεραπείες (εγχείρηση, ακτινοθεραπεία) που δεν μεταφράζονται τελικά σε επιμήκυνση του χρόνου ζωής των ανδρών. Και, επιπλέον, οι θεραπείες αυτές οδηγούν αργά ή γρήγορα σε παρενέργειες όπως η ακράτεια, η στυτική διαταραχή κ.λπ. σε άτομα καθ' όλα υγιή.
Αντιθέτως, σε εξατομικευμένη βάση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις με αυξημένο PSA σε άνδρες νεότερης ηλικίας, χωρίς άλλες παθήσεις, με βιοψία που αναφέρεται σε επιθετικότερη μορφή καρκίνου η θεραπεία επιβάλλεται μετά από συζήτηση και συναπόφαση ιατρού και ασθενούς. Άτομα ηλικίας άνω των 75 δεν πρέπει να υποβάλλονται γενικώς σε εξέταση PSA. Άνδρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου προστάτη μπορούν να ελέγχονται με PSA από την ηλικία των 45 ετών.
- Η πλειονότητα των καρκίνων του παχέος εντέρου ανήκει στα αδενοκαρκινώματα. Είναι συχνός καρκίνος στις προηγμένες χώρες. Υπολογίζεται ότι, για το 2013, θα υπάρξουν στις ΗΠΑ πάνω από 140.000 νέες περιπτώσεις, ενώ οι θάνατοι θα αγγίξουν τις 50.000. Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνων του παχέος εντέρου ξεκινούν από μικρούς καλοήθεις αδενωματώδεις πολύποδες. Οι πολύποδες συνήθως δεν δημιουργούν συμπτώματα και η μετάπτωσή τους σε καρκίνο απαιτεί πολλά χρόνια.
Επομένως, ο εντοπισμός και η αφαίρεση των πολυπόδων σε ασυμπτωματικά άτομα προλαμβάνει τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενοι τρόποι προσυμπτωματικού ελέγχου είναι η ανίχνευση αίματος στα κόπρανα, η κολονοσκόπηση ή και οι δύο μαζί. Ο έλεγχος αρχίζει από την ηλικία των 50. Στις περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου, όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, ο έλεγχος αρχίζει νωρίτερα. Σε κάθε περίπτωση ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο.
Η διατροφή κυρίως με φρούτα και χόρτα πλούσια σε ίνες, η μειωμένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, η αποφυγή καπνίσματος και η άσκηση επιδρούν ευνοϊκά στη μη ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου. Στις περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού, η συνεργασία με το γιατρό είναι απαραίτητη διότι υπάρχουν σήμερα γενετικά tests που ανιχνεύουν κληρονομικές μορφές καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Κάθε χρόνο παρουσιάζονται ένα εκατομμύριο νέες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα παγκοσμίως. Αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από τις διάφορες νεοπλασίες. Σχετίζεται σε μεγάλο ποσοστό με το κάπνισμα και η συχνότητά του αυξάνεται στις γυναίκες. Η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα με τα πρώτα συμπτώματα συνήθως συνδέεται με προχωρημένη νόσο, τοπική ή γενικευμένη. Στις περιπτώσεις αυτές η θεραπεία δεν έχει δυνατότητα ίασης.
Ίαση μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με εγχείρηση και εφόσον η νόσος είναι σε αρχικό στάδιο. Οι έρευνες είχαν επικεντρωθεί στο σημείο αυτό, ώστε να ελέγχονται άτομα υψηλού κινδύνου πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Στην τελευταία ερευνητική προσπάθεια φάνηκε ότι άτομα ηλικίας 55 έως 75 ετών που έχουν για πολλά χρόνια καπνίσει σημαντικά πρέπει να υποβάλλονται κάθε χρόνο σε σπειροειδή αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης.
Είναι ο μόνος τρόπος που βοηθά να ανακαλυφθεί ο καρκίνος του πνεύμονα σε αρχικό στάδιο χωρίς να έχει επεκταθεί σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα. Με τη διαδικασία αυτή η θνητότητα από τον καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται κατά 20%, που αποτελεί αξιόλογο ποσοστό για την πάθηση αυτή.
Η καθοδήγηση των νέων στην αποφυγή καπνίσματος αποτελεί τον ασφαλέστερο τρόπο πρόληψης του καρκίνου. Ευεργετική θεωρείται επίσης η διακοπή του καπνίσματος σε όσους καπνίζουν, αν και παίρνει 10 – 15 χρόνια από τη διακοπή του για να επέλθει αποκατάσταση του πνεύμονα.
Γράφει ο:
Πάρις Α. Κοσμίδης
Παθολόγος – Ογκολόγος
Διευθυντής Β΄ Παθολογικής – Ογκολογικής Κλινικής
