Ελβετική επιστημονική έρευνα δείχνει ότι οι τραπεζίτες λένε ευκολότερα ψέματα για να βγάλουν κέρδος, καθώς η νοοτροπία της τραπεζικής βιομηχανίας «αποδυναμώνει και υπονομεύει την εντιμότητα». Τα εντυπωσιακά συμπεράσματα, το παιχνίδι του νομίσματος και ο... όρκος του τραπεζίτη.
Ελβετοί επιστήμονες κατέληξαν στο ασφαλές, όπως ισχυρίζονται, συμπέρασμα, ότι οι τραπεζίτες ψεύδονται για να βγάλουν κέρδος.
Η ομάδα του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης χρησιμοποίησε πειράματα με παιχνίδια για να αποδείξει ότι «η κουλτούρα που επικρατεί στην τραπεζική βιομηχανία αποδυναμώνει και υπονομεύει το κοινό αίσθημα εντιμότητας, κι αυτό δείχνει ότι είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα ώστε να αποκατασταθεί η νοοτροπία της τιμιότητας».
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature, αναλύει την... ψυχολογία που δημιουργεί τη «δραματική απώλεια της υπόληψης και την κρίση εμπιστοσύνης στον χρηματοπιστωτικό τομέα», όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, εξαιτίας των σκανδάλων για παράνομες συναλλαγές, για χειραγώγηση επιτοκίων όπως το Libor και για φοροδιαφυγή.
Ελβετοί επιστήμονες κατέληξαν στο ασφαλές, όπως ισχυρίζονται, συμπέρασμα, ότι οι τραπεζίτες ψεύδονται για να βγάλουν κέρδος.
Η ομάδα του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης χρησιμοποίησε πειράματα με παιχνίδια για να αποδείξει ότι «η κουλτούρα που επικρατεί στην τραπεζική βιομηχανία αποδυναμώνει και υπονομεύει το κοινό αίσθημα εντιμότητας, κι αυτό δείχνει ότι είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα ώστε να αποκατασταθεί η νοοτροπία της τιμιότητας».
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature, αναλύει την... ψυχολογία που δημιουργεί τη «δραματική απώλεια της υπόληψης και την κρίση εμπιστοσύνης στον χρηματοπιστωτικό τομέα», όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, εξαιτίας των σκανδάλων για παράνομες συναλλαγές, για χειραγώγηση επιτοκίων όπως το Libor και για φοροδιαφυγή.
Στην έρευνα συμμετείχαν 200 τραπεζίτες (εκ των οποίων 128 από μια διεθνή τράπεζα που δεν κατονομάζεται). Οι ερευντές διαίρεσαν τους συμμετέχοντες τυχαία σε δύο τμήματα. Πριν το παιχνίδι, η «ομάδα θεραπείας» δεχόταν μια σειρά ερωτήσεις για την δουλειά (όπως «τι εργασία κάνετε στην τράπεζα;») ενώ η «ομάδα ελέγχου» απαντούσε σε ερωτήσεις για την καθημερινή ζωή (όπως «πόσες ώρες τηλεόραση βλέπετε την εβδομάδα;»).
Στο παιχνίδι, οι συμμετέχοντες έριχναν ένα νόμισμα δέκα φορές, χωρίς να τους βλέπει κανείς, και ανακοίνωναν τα αποτελέσματα online στους ερευνητές. Οι παίκτες ενημερώνονταν από πριν ότι θα κέρδιζαν 20 δολ. αν το νόμισμα έδειχνε, αναλόγως, κορώνα ή γράμματα.
Αν όλοι ήταν απόλυτα ειλικρινείς, θα μπορούσαν να κερδίσουν μόνο οι μισοί της κάθε ομάδας, δηλαδή ποσοστό 50%. Η ομάδα ελέγχου ήρθε κοντά σε αυτό το ποσοστό με 51,6%. Η ομάδα θεραπείας, που είχε οδηγηθεί από τις προηγούμενες ερωτήσεις να σκέφτεται την τράπεζα, ανακοίνωσε 58,2% πετυχημένες προσπάθειες –που στατιστικά συνιστά σοβαρή κλίση προς την ατιμία. Το ποσοστό που «έκλεψε» υπολογίζεται ότι ήταν 26%.
Οι τραπεζίτες «συμπεριφέρονται με μέτρια τιμιότητα όταν έχουν τον έλεγχο», σχολιάζει ο Michel Maréchal, από την ομάδα της Ζυρίχης. «Όταν υπερισχύει η ιδιότητά τους ως εργαζόμενοι στην τράπεζα, ένα σημαντικό ποσοστό εξ αυτών γίνονται ανέντιμοι».
Για να ανακαλύψουν αν η επίδραση αυτή αφορά αποκλειστικά τις τράπεζες, οι ερευνητές έκαναν την ίδια έρευνα σε ανθρώπους από διαφορετικούς κλάδους (φαρμακευτικές, τηλεπικοινωνίες, πληροφορική) και σε φοιτητές. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι απαντήσεις δεν είχαν διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες «ελέγχου» ή «θεραπείας».
Σχολιάζοντας την έρευνα, η Marie Claire Villeval, καθηγήτρια οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Λυόν, δήλωσε: «Τα συμπεράσματα επιβεβαιώνουν κάποιες δημοφιλείς απόψεις για τις πρακτικές των τραπεζιτών. Έχει τεράστια σημασία να καθιερωθεί μια επιχειρηματική κουλτούρα εντιμότητας στον κλάδο που θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη».
Το πιο σημαντικό στοιχείο σύμφωνα με άλλο μέλος της ομάδας της Ζυρίχης, τον Alain Cohn, είναι «η διοίκηση θα πρέπει να δίνει το παράδειγμα, ακολουθώντας πιστά την έντιμη επιχειρηματική νοοτροπία».
Οι ερευνητές της Ζυρίχης, υποδεικνύουν και μια σειρά μέτρα που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Για παράδειγμα, υποστηρίζουν την άποψη να δίνουν οι τραπεζίτες επαγγελματικό όρκο, όπως οι γιατροί δίνουν τον Όρκο του Ιπποκράτη, που θα τους κάνει «να σκέφτονται την συμπεριφορά τους προς την κοινωνία αντί να επικεντρώνονται μόνο στο δικό τους βραχυπρόθεσμο συμφέρον».
