Πόσες φορές, εμείς οι ίδιοι ως γονείς, οι γιαγιάδες κι οι παππούδες ή άλλοι συγγενείς, ακόμα και οι δάσκαλοι, δεν έχουμε βάλει ταμπέλες στα παιδιά μας, εξαιτίας κάποιας συμπεριφοράς τους;
‘Είσαι χαζή’, ‘Είσαι ψεύτης’, ‘Είσαι τεμπέλα’, ‘Δεν θα τα καταφέρεις ποτέ’, ‘Θα σταματήσεις να κάνεις χαζομάρες;’ Κι αν ρωτήσουμε τους περισσότερους θα πουν, ‘Ελα, μωρέ δεν το εννοώ, το λέω από αγάπη…’ Πόση αγάπη υπάρχει, όμως, μέσα σε μια φράση που χαρακτηρίζει ένα παιδί ως χαζό, αναρωτιέμαι…
Όποια ταμπέλα κι αν κρεμάσουμε στο παιδί μας, εκείνο θα την υιοθετήσει και στη δική του αντίληψη θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει αυτό ακριβώς, την ταμπέλα που του φορτώσαμε.
Όταν λέμε σε ένα παιδί ‘Είσαι άτακτος’, εκείνο με τη σειρά του θα αποδεχτεί το ‘ρόλο’ που του αναθέσαμε, μιας και εμπιστεύεται το γονιό, τη γιαγιά ή το δάσκαλο που του το είπε και θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να επιβεβαιώσει αυτή την ‘προφητεία’. Το να βάζουμε αρνητικές ταμπέλες στα παιδιά έχει σαν αποτέλεσμα να βοηθάμε στη χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους αλλά ταυτόχρονα είναι σαν να προκαθορίζουμε την πορεία τους στη ζωή, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και των θετικών πλευρών του χαρακτήρα τους. Είναι σαν να τα εγκλωβίζουμε στη φυλακή της ταμπέλας, που τους φορτώσαμε στην πλάτη.
Από την άλλη μεριά, ακόμα και οι επαναλαμβανόμενες ‘θετικές’ ταμπέλες, αν μου επιτρέπεται ο όρος, του τύπου ‘Είσαι ιδιοφυΐα’, ‘Είσαι τέλεια’, ‘Είσαι καταπληκτική’ μπορεί να έχουν εξίσου αρνητικά αποτελέσματα στη ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.
Πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος του τέλειου παιδιού φορτώνει το παιδί με το αβάσταχτο φορτίο της επιτυχίας και μόνο αυτής. Δεν του επιτρέπει να κάνει λάθη, γιατί κάνοντας λάθη δε θα επιβεβαιώσει το ρόλο του τέλειου παιδιού και θα απογοητεύσει τον γονιό, συγγενή ή δάσκαλο, που έκανε τη διανομή του συγκεκριμένου ρόλου.
Το παιδί επιβαρύνεται με επιπρόσθετο άγχος, ώστε να εκπληρώσει όλα εκείνα που έχουν ονειρευτεί οι γονείς του για το ίδιο…
Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι κανένα παιδί δεν γεννήθηκε ‘καλό’ ή ‘κακό’, ‘έξυπνο’ ή ‘χαζό’, ‘φρόνιμο’ ή ‘άτακτο’. Κάθε παιδί είναι μοναδικό, με μοναδικές δυνατότητες, που ως γονείς ή δάσκαλοι οφείλουμε να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει. Χρειάζεται να είμαστε συμπαραστάτες του κι όχι επικριτές του.
Για να αποφύγουμε την όποια ταμπελοποίηση, εστιάζουμε στη συμπεριφορά του παιδιού τη δεδομένη στιγμή κι όχι στο χαρακτήρα του παιδιού.
Για παράδειγμα, αντί να πούμε σε ένα παιδί ‘Είσαι ακατάστατος’ μπορούμε να του πούμε ‘Το δωμάτιο σου χρειάζεται τακτοποίηση’. Η συναισθηματική απειλή του τύπου ‘Δε σ’αγαπώ γιατί είσαι κακό παιδί’, όχι μόνο γεμίζει το παιδί ανασφάλεια, αλλά δεν νουθετεί και το παιδί σε σχέση με την αρνητική συμπεριφορά. Προσωπικά, πιστεύω, πως όταν ξεστομίζονται τέτοιου είδους συναισθηματικοί εκβιασμοί, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να διώχνουμε τα παιδιά μας ακόμα πιο μακριά, πληγώνοντάς τα.
Εστιάζουμε στα θετικά χαρακτηριστικά του παιδιού ώστε να το ενθαρρύνουμε και να το βοηθήσουμε να επαναλάβει τη θετική του συμπεριφορά.
Για παράδειγμα, όταν το παιδί συγυρίσει το δωμάτιό του, ενώ δεν συνηθίζει να το κάνει, με ένα χαμόγελο ή μια αγκαλιά κι ένα ‘Τι ωραίο είναι το δωμάτιό σου σήμερα’, έχουμε καταφέρει να το ενθαρρύνουμε θετικά.
Πολύ σημαντικό σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι να παραμένουμε οι ίδιοι ήρεμοι απέναντι στην όποια αρνητική συμπεριφορά του παιδιού. Προτού ξεστομίσουμε μια πολύ ωραία ταμπέλα στο παιδί μας, ας βρούμε το χρόνο να ηρεμήσουμε και να συζητήσουμε μαζί του για την συγκεκριμένη πράξη του τη δεδομένη στιγμή. Ακόμα κι αν δεν τα καταφέρουμε, γιατί καμιά φορά ο θυμός, η κούραση ή η αγανάκτηση μας ξεπερνούν, αφού ηρεμήσουμε, χρειάζεται να ζητήσουμε συγνώμη για την εκτός ορίων συμπεριφορά μας και να εξηγήσουμε στο παιδί μας το λόγο αυτής της συμπεριφοράς.
Κυρίως εμείς, ως γονείς, έχοντας τον πρωταρχικό ρόλο, αλλά και οι γιαγιάδες και οι παππούδες, όπως επίσης και οι δάσκαλοι, αποτελούμε πρότυπο για τα παιδιά μας. Οι συμπεριφορές μας αποτυπώνονται στο μυαλό τους και υιοθετούνται. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να έχουμε την απαίτηση να μας σέβεται το παιδί μας, αν εμείς οι ίδιοι δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας και το ίδιο το παιδί.
Οι ταμπέλες είναι για τους δρόμους και οι ετικέτες για τα ρούχα και τα ράφια των καταστημάτων. Οι ταμπέλες δεν ανήκουν στα παιδιά μας.
