Γράφει ο Φελνίκος Πολλοί το τελευταίο διάστημα επιχειρούν να βρουν ομοιότητες του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ της πρώιμης περιόδου και υποστηρίζουν ότι ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο νέος Ανδρέας Παπανδρέου. Ουδεμία σχέση. Και το ένα και κυρίως ο άλλος.
Ας ξεκινήσουμε από τον ... Ανδρέα και τον Αλέξη. Ο Παπανδρέου ήταν ένας ώριμος πολιτικός όταν ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ. Ήταν μια καταξιωμένη διεθνώς ακαδημαϊκή προσωπικότητα, με βαθειές οικονομικές γνώσεις, με διεθνείς σχέσεις και επαφές που του έδιναν τη δυνατότητα να βλέπει τη «μεγάλη εικόνα», με συγγραφικό -επιστημονικό και πολιτικό- έργο. Είχε μια αδιαμεσολάβητη σχέση με τον κόσμο που έφτανε ως και τα όρια του λατρευτικού δοξασμού. Ήταν χαρισματικός ηγέτης, δημεγέρτης, κοινοβουλευτικός, αλλά και «μπαλκονάτος» ρήτωρ. Μπορούσε με την ίδια ευκολία να σταθεί στα σαλόνια της διακυβέρνησης και της ευρωπαϊκής διαπραγμάτευσης, αλλά και στα ρετιρέ ή τα υπόγεια του λαϊκισμού.
Για να γίνει πρωθυπουργός χρειάστηκε να περάσει τρεις επταετίες πολιτικής δράσης με διαφορετικό κάθε φορά ρόλο. Μέχρι το 1967 ήταν βουλευτής και υπουργός της Ένωσης Κέντρου με ξεχωριστό στίγμα. Μέχρι το 1974 ασκήθηκε στον αντιδικτατορικό αγώνα, ιδρύοντας το ΠΑΚ που προωθούσε την ένοπλη πάλη. Μέχρι το 1981 κάθησε στα έδρανα της αντιπολίτευσης, ιδρύοντας ένα μαζικό κόμμα-Κίνημα που κυβέρνησε τη χώρα για περισσότερο από 20 χρόνια.
Ο Τσίπρας είναι ένας νεαρός πολιτικός που διακρίθηκε κυρίως στον πολιτικό ακτιβισμό. Ηγείται ενός κόμματος με 12 συνιστώσες, ορισμένες εκ των οποίων υπερτερούν σε αριστερισμό του ΜΛ-ΚΚΕ και άλλες που σε κομμουνιστική ορθοδοξία συναγωνίζονται τον Περισσό. Το ότι καταφέρνει να ενοποιεί το χώρο πιστώνεται στα υπέρ του, αλλά το στοίχημά του είναι να καταφέρει να μετεξελίξει το ΣΥΡΙΖΑ από δυναμικό και φασαριόζικο ομοσπονδιακό κόμμα σε υπεύθυνη δύναμη και φορέα κυβερνητικής εξουσίας. Ο Τσίπρας είναι ένα φρέσκο, όμορφο και μαχητικό πρόσωπο στην πολιτική. Σίγουρα έχει αυτό που λέμε άστρο, όμως χρειάζεται να διανύσει ακόμη δρόμο για να μετατρέψει την αλλαζονεία της νιότης σε πολιτικό ηγετισμό.
Προσώρας τον τραβά από το ένα μανίκι ο Λαφαζάνης και από το άλλο ο Παπαδημούλης. Όταν καταφέρει να είναι αυτός που θα τραβά τα αυτιά στους «συνασπιστές» και στους «αριστερορευμίτες» τότε θα έχει κάνει ένα αποφασιστικό βήμα για να γίνει κεντρικό πρόσωπο στην όσμωση και την ανασύνθεση του χώρου της αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας με φόντο τη διεκδίκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Ο ίδιος φαίνεται ότι έχει συλλάβει τα μηνύματα των καιρών κι αυτό προσπαθεί να κάνει. Προσώρας η μόνη σχέση που έχει με τον Αντρέα Παπανδρέου είναι ότι τα ονόματα και των δύο αρχίζουν από άλφα. Ο ένας άλλαξε την Ελλάδα, ο άλλος προσπαθεί ν’ αλλάξει το κόμμα του για να επιχειρήσει να αλλάξει την Ελλάδα. Η διαφορά είναι τεράστια. Εξάλλου αυτά είναι τα μεγέθη σύγκρισης των ηγετών και όχι το πως βαφτίζεις κάποιον.
Πάμε τώρα στη σχέση ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ του 1974 δημιουργήθηκε μετά από μια στρατιωτική δικτατορία. Υπήρχε έντονη πολιτικοποίηση και διάχυτη αισιοδοξία. Οι άνθρωποι ήταν φτωχοί, αλλά υπήρχε αγροτική ακόμη και βιομηχανική παραγωγή. Η οικονομία της χώρας εισήρχετο σε έναν ανοδικό, ανάρετο κύκλο που με την είσοδο στην ΕΟΚ απογειώθηκε. Σήμερα, υπάρχει εκτεταμένη κοινωνική δυσαρέσκεια, το πολιτικό σύστημα είναι απαξιωμένο. Η οικονομία είναι σε καθοδικό κύκλο, η ύφεση και η ανεργία θερίζουν. Η τότε «ευλογία» της ΕΟΚ είναι σήμερα η «κατάρα» της τρόϊκας. Το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε την ελπίδα και την προοπτική της κοινωνικής ανόδου και της ευμάρειας. Τα ΜΟΠ, τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, οι γενναίες κοινοτικές επιδοτήσεις στα οποία στηρίχθηκαν εν πολλοίς οι οικονομικές πολιτικές δεν υπάρχουν, έχουν αντικατασταθεί από τα επαχθή δάνεια της τρόϊκας.
Η πολιτικοποίηση της δεκαετίας του ’70, που τροφοδότησε και κατέστησε κυρίαρχο το ΠΑΣΟΚ, αναπτύχθηκε σε μια στέρεη οικονομική βάση. Σήμερα η πολιτικοποίηση είναι απότοκο απόγνωσης. Δεν έχει σταθερή οικονομική βάση να αναπτυχθεί. Τότε ήταν η ελπίδα που ριζοσπαστικοποιούσε τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Σήμερα είναι ο φόβος και η ανασφάλεια που τις καθορίζει. Τότε ήταν οι δρόμοι της οικονομικής ανάπτυξης που τροφοδοτούσαν την πολιτική. Σήμερα είναι τα δύσβατα μονοπάτια της ύφεσης που απαξιώνουν έτι περαιτέρω την πολιτική και θέτουν τεράστια εμπόδια στην ηγεμονία ενός κόμματος.
Τότε ήταν η μικροαστική θάλασσα, οι μη προνομιούχοι -που ζητούσαν ζωτικό χώρο στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι- που έσπρωχναν το ΠΑΣΟΚ στην κορυφή. Σήμερα είναι οι άνεργοι, οι απολυμένοι, οι πετσοκομένοι μισθωτοί και συνταξιούχοι, οι φοβισμένοι υπάλληλοι του δημοσίου που συσπειρώνονται γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τότε το σύστημα ευνοούσε τις μονοκομματικές κυβερνήσεις και η πολιτική σταθερότητα ήταν συνάρτηση των κομματικών αυτοδυναμιών. Σήμερα ο δικομματισμός κατέρρευσε και η διακυβέρνηση μπορεί να επιτευχθεί μόνον μέσω πολιτικών συμμαχιών.
Τότε η Ευρώπη σε καλούσε να ενταχθείς στους κόλπους της. Σήμερα απειλεί να σε διώξει. Τότε υπήρχε, παγκόσμια, διπολισμός. Σήμερα ο κόσμος είναι πολυπολικός. Τότε ο μονοπωλιακός καπιταλισμός περνούσε στη φάση της πολυεθνικής ανάπτυξης του. Σήμερα έχουμε παγκοσμιοποίηση. Τότε υπήρχε ο σοσιαλισμός σαν τρίτος δρόμος, ενδιάμεσος του κομμουνισμού και της δεξιάς. Σήμερα υπάρχει η δεξιά, η σοσιαλδημοκρατία και ενδυναμώνεται η άκρα δεξιά και ο χώρος των εναλλακτικών κινημάτων.
Η αλήθεια είναι ότι ο νεαρός ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, στην προσπάθεια του να διευρύνει το ακροατήριό του και να μετεξελίξει το ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα εξουσίας, προσπαθεί να αντιγράψει τη ρητορική του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να κερδίσει οπαδούς απο τη Δημοκρατική Παράταξη και να δημιουργήσει ένα μύθο γύρω από το όνομα του. Κατανοητή και θεμιτή η προσπάθεια, τόσου του ιδίου όσο και ενός κύκλου συνεργατών του που με ακριτομύθιες, φήμες και συγκρίσεις καλλιεργούν αυτό το μύθο.
Ακατανόητη και δυσεξήγητη η στάση της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ που ακόμη κι αυτό το ισχυρό -για να προσεγγίσει τα λαϊκά στρώματα και τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους- χαρτί, αφήνει να το παίξουν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας. Μόνον κάποιος πολιτικά κρεττίνος ή κάποιος που έχει σοβαρό ψυχαναλυτικό πρόβλημα με τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και την οικογένεια Παπανδρέου θα απεμπολούσε ένα τέτοιο πλεονέκτημα.
Ακόμα και να θέλει κάποιος να το διαλύσει το ΠΑΣΟΚ επειδή «σάπισε», επειδή δεν του αρέσει, επειδή θέλει να φτιάξει δικό του «μαγαζί», επειδή, επειδή… δεν αποτάσσεις τους Παπανδρέου. Είναι σαν η Ν.Δ. να μην θέλει να έχει σχέση με τον Καραμανλή. Οι Παπανδρέου είναι για 50 χρόνια η βασική συνιστώσα, για να μιλήσουμε με όρους ΣΥΡΙΖΑ, της Δημοκρατικής Παράταξης.
Ακόμα και οι Παπανδρέου όταν, έφτιαχναν δικά τους κόμματα (Ένωση Κέντρου, ΠΑΣΟΚ) τα έφτιαχναν στο πλαίσιο και ως συνέχεια της λεγόμενης Δημοκρατικής Παράταξης. Όχι μόνον δεν εξαφάνισαν τον γενάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο, αλλά αντίθετα επιτιμούσαν ακόμα και διέγραφαν όσους αμφισβητούσαν αυτη τη συνέχεια. Μάλιστα κάθε φορά που έδιναν καινούργια κομματική έκφραση στην παράταξη το έκαναν πάντα από αριστερά.
Ενώ τώρα, εκτός από την κατάλυση των δεσμών με τους Παπανδρέου, η νέα κομματική έκφραση της Δημοκρατικής Παράταξης, που φαίνεται ότι θέλει να δημιουργήσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, γίνεται από δεξιά. Έτσι όμως φτιάχνεις ΚΟΔΗΣΟ και όχι νέο ριζοσπαστικό φορέα της Κεντροαριστεράς. Αυτό το κενό εκμεταλλεύονται ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ. Έρχονται από αριστερά και προσπαθούν να ενσωματώσουν το πρώιμο ΠΑΣΟΚ, τη ριζοσπαστική του παράδοση και τον ιδρυτή του. Μόνον έτσι, διευρύνοντας την λαϊκή και εκλογική τους βάση, μπορούν να διεκδικήσουν την κυβερνητική εξουσία. Πολιτικά ευφυές απο την πλευρά τους, πολιτική ευήθεια απο την πλευρά ΠΑΣΟΚ και Βενιζέλου…
Kafeneio
