ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: 1945-1950. (ΙΙ)
Πρωθυπουργία ΠΛΑΣΤΗΡΑ (3 Ιαν. – 7 Απριλίου 1945).
Αντώνης
Ι. Ζαρκανέλας (Δρ)
τ.
Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης
Νομαρχίας
Θεσσαλονίκης
Ήδη μετά από τις συσκέψεις στο Ξενοδοχείο
«Μεγάλη Βρετανία» (1944) το Ελληνικό και Βρετανικό παρασκήνιο –Έλληνες
πολιτικοί όπως ο Γ. Καρτάλης, ο Βρετανός Πρεσβευτής Λήπερ κλπ –
προτείνουν και οι Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ συμφωνούν στην επιλογή του Πλαστήρα ως
διαδόχου του Παπανδρέου στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος.
Με τις αναμνήσεις των Δεκεμβριανών τόσο ωμές, ο Λήπερ
πίστευε πως ένα δημοκρατικό Κέντρο όχι μόνον έπρεπε, αλλά και μπορούσε να
δημιουργηθεί για να αντιμετωπισθεί η Αριστερά με πολιτικά μέσα και η επιλογή
Πλαστήρα ήταν η ενδεδειγμένη, καθώς δεν υπήρχε καμιά κηλίδα στο δημοκρατικό
μητρώο του Στρατηγού, που ήταν και γνωστός Αντιβασιλικός (CLIVE, 1992).
Έτσι στις 3 Ιανουαρίου 1945 ορκίζεται, από τον
Αντιβασιλέα Δαμασκηνό, η νέα υπό τον Στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα Κυβέρνηση.
|
Στρατηγός ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ (1983-1953.)
Στρατιωτικός και πολιτικός, με
έντονη δράση σε κρίσιμες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας, του πρώτου
μισού του 20ου αιώνα συμμετέχοντας σε όλους τους Εθνικούς αγώνες: Στον
Μακεδονικό Αγώνα, στους Βαλκανικούς Αγώνες στην διάρκεια των οποίων και
ειδικότερα στη μάχη του Λαχανά του δόθηκε το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης».
Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού (1916) συντάχθηκε με τον Ελευθέριο
Βενιζέλο και προσχώρησε στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης. Συμμετείχε στη
συμμαχική εκστρατεία στην Ουκρανία ως Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων
ενώ η συμμετοχή του στη συνέχεια στη Μικρασιατική εκστρατεία ενίσχυσε τη φήμη
ως θαρραλέου και γενναίου Στρατιώτη. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή μαζί με
τον Στυλιανό Γονατά και τον αντιπλοίαρχο Φωκά συστήνουν την «Επαναστατική
Επιτροπή» η οποία με τελεσίγραφο αξίωσε την παράδοση της εξουσίας, την έξωση
του Βασιλιά Κωνσταντίνου και την παραίτηση της κυβέρνησης Γούναρη. Αμέσως
μετά, με μία αμφιλεγόμενη απόφαση, προσήγαγε σε δίκη τους πολιτικούς και
στρατιωτικούς υπευθύνους της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Πλαστήρας κάλεσε
από την εξορία τον Ελευθέριο Βενιζέλο για να ηγηθεί της ελληνικής
αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, διαπραγματεύσεις που
οδήγησαν στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923). Αντιβασιλικός, Βενιζελικός
Φιλελεύθερος, γενναίος Στρατιώτης, θερμός πατριώτης, φίλος των προσφύγων:
Ό,τι απαιτούσαν οι περιστάσεις και ο ξένος παράγοντας.
|
Η σύνθεση της Κυβέρνησης ήταν και -κατά την επιθυμία
των Εγγλέζων- βενιζελικής και σαφώς κεντρώας απόχρωσης. Παλαιοί Βενιζελικοί
όπως ο Σίδερης, υπουργός Οικονομικών, Ν. Κολύβας, Δικαιοσύνης, τρείς παλαιοί
δημοκρατικοί αξιωματικοί (Σπαής, Κουντουριώτης, Βήλος) κάλυψαν τα τρία
στρατιωτικά υφυπουργεία. Ο Ι. Σοφιανόπουλος , κεντροαριστερός, με
συνεργασία προπολεμικά με το ΚΚΕ, ανέλαβε το Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ ο Πέτρος
Ράλλης -ο ένας από τους δύο Υπουργούς από την ευρύτερη συντηρητική παράταξη- έλαβε
το Υπουργείο Εσωτερικών. Η τοποθέτηση του στρατηγού Στ. Γονατά, παλαιού του
φίλου στην Γενική Διοίκηση Μακεδονίας, δημιούργησε σάλο στην αριστερά, η
οποία τον χαρακτήριζε δωσίλογο, αλλά και στους Άγγλους, οι οποίοι αντέδρασαν
ακαριαίως και μετά από παρέμβαση του Υπουργού Μέσης Ανατολής Μακ Μίλλαν,
ανακλήθηκε ο διορισμός.
Μία πρώτη, ευνοϊκή, εξέλιξη για την κυβέρνηση Πλαστήρα
ήταν η συνθηκολόγηση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ που μετά την ήττα του «Κόκκινου Δεκέμβρη»
παραδόθηκε κυριολεκτικά στον Σκόμπυ, στις 11 Ιανουαρίου 1945. Η άλλη εξέλιξη
ήταν η υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου 1945.
Τα προβλήματα, όμως, της χώρας ήταν πολλά και σύνθετα.
Ζητούσαν άμεσα λύσεις. Το θέμα της ασφάλειας ήταν το μείζον. Να οργανωθεί
τακτικός στρατός και να διασφαλιστεί η τάξη ιδιαίτερα στην ύπαιθρο. Η όποια
οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων δεν εξασφάλιζε παρά κάποιον έλεγχο μέχρι το Ισθμό
της Κορίνθου και στην περιοχή της Χαλκίδας. Η οργάνωση της Εθνοφυλακής, λόγω
της εσωτερικής διάβρωσής της από του Κομμουνιστές, χρειάστηκε, μετά τα
Δεκεμβριανά, να ανασυγκροτηθεί, αλλά και πάλι χωρίς επιτυχία. Στη χωροφυλακή η
κατάσταση ήταν δεινή και το κύρος του σώματος πολύ χαμηλό. Μετά τα Δεκεμβριανά,
η ηρωική άμυνα και αντίσταση της Χωροφυλακής στου Μακρυγιάννη, ο μη
κομμουνιστικός κόσμος αλλά και οι μη κομμουνιστογενείς αριστεροί, της απένειμαν
και κρυφά και φανερά εγκώμια (ΖΑΟΥΣΗΣ, 1992, σελ. 32). Στον ζωτικό αυτό τομέα η
κυβέρνηση Σοφούλη έβαλε κάποια λιθάρια μέχρι τον Μάρτιο του 1945.
Παρόλα αυτά η Κυβέρνηση δεν κατάφερε να επαναφέρει την
ασφάλεια στον κόσμο. Ομάδες ενόπλων εκμεταλλευόμενοι ακριβώς αυτό το κλίμα
δρούσαν στην ύπαιθρο χώρα.
Υπήρχαν ληστές, με την ακριβή του όρου έννοια, που
εμφανίζονταν ως εθνικόφρονες και, χωρίς ιδεολογικές διακρίσεις, απλά λήστευαν
τον κόσμο. Υπήρχαν άνθρωποι στα χωριά που είχαν βαρεθεί τις πάσης φύσεως
ένοπλες συμμορίες και είχαν πάρει τα όπλα για να προστατεύσουν τη ζωή τους και
την περιουσία τους – ελλείψει του Κράτους.
Υπήρχαν όλοι εκείνοι που έχασαν άοπλους ανθρώπους τους
από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κατά τον Εμφύλιο 1943-44
αλλά και κατά τα Δεκεμβριανά και οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την ανυπαρξία
του Κράτους πήραν τον νόμο στα χέρια τους, προβαίνοντας, κακώς, σε πράξεις
αντεκδίκησης εναντίον πρώην ανταρτών, έστω και αν οι συγκεκριμένοι δεν ήταν οι
άμεσα υπεύθυνοι.
Υπήρχαν και οι συμμορίες των ακροδεξιών ενόπλων, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο
αργότερα (Μαγγανάς), στην Θεσσαλία (Σούρλας), με δράση καθαρά τρομοκρατική και
ενίοτε ληστρική (ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ, 1973 [2011], τ. 4, σ. 49). Το πρόβλημα
επιδεινώθηκε και σίγουρα διογκώθηκε από την αριστερά ύστερα από την ανοχή που
επέδειξαν, σε πολλές περιπτώσεις, μεμονωμένα όργανα της Τάξης, ενώ υπήρξαν και
περιπτώσεις που κάποια κατώτερα κυρίως όργανα της τάξεως συνέπραξαν και
σε βιαιοπραγίες εις βάρος κομμουνιστών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ
ΠΗΓΕΣ
ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ, Σ., 1973. Ιστορία
της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974. Ν. Ζαχαριάδης. Τόμος 4.
Εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ Ελευθεροτυπία, 2011.
CLIVE, NIGEL,
1992. Εναλλακτικές Επιλογές της Βρετανικής Πολιτικής, 1945-46. Στο:
ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1945-49. Εκδόσεις ΟΛΚΟΣ.
ΖΑΟΥΣΗΣ, Α., 1992. Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ 1945-1949. Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ. Τόμος1. Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ.
(Συνεχίζεται)
