Ο φόβος είναι ένα από τα 7 βασικά συναισθήματα που νιώθουμε μαζί με την χαρά, την θλίψη, την αηδία, τον θυμό, την έκπληξη και το ενδιαφέρον. Ο φόβος δεν έρχεται ποτέ μόνος του σε εμάς, «συνοδεύεται» είτε από το άγχος, την θλίψη, τις ενοχές και έχει και τις «αδερφές» του, τις φοβίες. Φόβο νιώθουμε όταν απειλούμαστε ή νιώθουμε πως θα απειληθούμε, (όχι μόνο σωματικά) σε μια πραγματική κατάσταση.
Από την άλλη φοβίες έχουμε, όταν νιώθουμε παράλογους φόβους , δηλαδή νιώθουμε ότι απειλούμαστε σε καταστάσεις που στην πραγματικότητα δεν μας απειλούν. Μπορώ να φανταστώ πολλά παραδείγματα φράσεων που δηλώνουν φόβο : «Φοβάμαι πως θα αποτύχω», «Φοβάμαι πως θα τον/την χάσω», «Φοβάμαι πως αν γίνει αυτό, τότε …. και τελικά….», «Φοβάμαι πως θα ρεζιλευτώ» και πολλά πολλά ακόμα. Οι φοβίες είναι κάπως πιο συγκεκριμένες π.χ Υψοφοβία, Κλειστοφοβία, Αγοραφοβία κ.λ.π. Μήπως όμως οι φόβοι και οι φοβίες έχουν μπερδευτεί λίγο τώρα τελευταία;
Ας το πιάσουμε από την αρχή! Οι παιδοψυχολόγοι λένε πως βιώνουμε για πρώτη φορά έντονο φόβο, όταν γεννιόμαστε. Ποιός δεν θα ένιωθε φόβο, αν θα έβγαινε από ένα εντελώς προστατευμένο περιβάλλον όπως είναι η κοιλιά της μητέρας μας σε έναν εντελώς καινούργιο και άγνωστο κόσμο;
Εκτός από αυτό θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και κάτι άλλο. Όταν ήμασταν μικροί, όλοι είχαμε κάτι το οποίο «έπρεπε» να φοβόμαστε για να καθόμαστε ήσυχοι και να ξέρουμε ποια θα ήταν η τιμωρία μας σε αντίθετη περίπτωση. Πολλά παιδιά μεγάλωσαν με τον φόβο ότι θα τους φάει ο μπαμπούλας στον ύπνο τους, αν δεν ήταν καλά παιδιά, ή ότι θα τους τιμωρήσει ο μπαμπάς τους ή κάποιο άλλο πρόσωπο εξουσίας για την συμπεριφορά τους.
Το μυαλό μας έχει την τάση να μένει σε αυτό που βίωσε, όταν για πρώτη φορά δοκίμασε να κάνει κάτι, ειδικά αν ήταν πολύ έντονο και δυσάρεστο. Είναι γνωστή η ιστορία που είπε ο Χόρχε Μπουκάι σε συμβουλευόμενο του και περιέχεται και στο βιβλίο του ‘’Να σου πω μια ιστορία’’.
Ένας μικρός ελέφαντας που μεγάλωσε σε τσίρκο, φοβόταν να κόψει τα δεσμά του και να το σκάσει, διότι θυμόταν την πρώτη φορά που το προσπάθησε και όντας μικρό ελεφαντάκι δεν τα κατάφερε. Μέσα από αυτή την μικρή και πολύ διδακτική ιστορία μπορούμε να καταλάβουμε πως οι άνθρωποι συντηρούμε τον φόβο και το αίσθημα αδυναμίας!
Τα αρνητικά συναισθήματα όμως, όπως και ο φόβος έχουν ποικίλες επιδράσεις στην ζωή μας. Καταρχάς μας αποτρέπουν από το να πάρουμε αποφάσεις για την ζωή μας. Επίσης είναι ευρέως γνωστό πως όταν φοβόμαστε πως κάτι θα συμβεί, κάνουμε διάφορες σκέψεις γύρω από αυτό και με λεπτομέρειες μάλιστα, δηλαδή προδικάζουμε μια κατάσταση, γίνεται ένας φαύλος κύκλος και τελικά συμβαίνει. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως αυτό-εκπληρούμενη προφητεία.
Πιθανότατα το πιο δύσκολο είναι όταν ο φόβος γίνεται όχι μόνο συνήθεια, αλλά και πηγή απόλαυσης. Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν φόβο και ζητούν βοήθεια για αυτό, αλλά στην πραγματικότητα όχι μόνο δεν θέλουν να απαλλαγούν από τους φόβους τους, αλλά θέλουν να παρασύρουν και τους άλλους σε αυτό. Ακόμη τα συναισθήματα που νιώθουμε, όπως και οι φόβοι μας αποτυπώνονται στο σώμα μας με διάφορους τρόπους.
Μπορούν να επηρεάσουν το στομάχι (έλκος), το δέρμα μας, τα μαλλιά μας,αλλά και την γενικότερη υγεία μας. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας και αυτό να μας συγκρατεί πως όταν νιώθουμε άσχημα συναισθήματα, τότε το σώμα μας εκκρίνει υγρά, τα οποία μας «τρώνε» σιγά -σιγά, μας καταστρέφουν.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως πως όλα είναι μέσα στη ζωή. Η ζωή είναι γεμάτη χαρά και θλίψη σε εναλλαγή και αυτό είναι καθόλικο, ακόμα και ωφέλιμο μερικές φορές για μας. Σε κάποιες περιπτώσεις ο φόβος είναι ένα προστατευτικό συναίσθημα καθώς μας αποτρέπει από το να προβούμε σε επικίνδυνες πράξεις. Επίσης μπορεί να μας παροτρύνει να βρούμε λύσεις.
Μπορεί να μας βοηθήσει ζητήσουμε βοήθεια, να καταλάβουμε καλύτερα τους άλλους, όταν περνάν μια δύσκολη φάση, γενικά μπορεί να μας φέρει πιο κοντά στους άλλους. Βέβαια υπάρχουν και φόβοι που σε αποθαρρύνουν από το να θέλεις να βρίσκεσαι με άλλους, αλλά και πάλι η λύση είναι να ζητήσεις βοήθεια, όπου αναγκαστικά θα βρίσκεσαι με κάποιον. Αν κάτσουμε να καλοσκεφτούμε οι καταστάσεις που μας έκαναν πιο δυνατούς, μας ωρίμασαν και μας άλλαξαν περιείχαν φόβο και σίγουρα πόνο, άρα εντέλει μας ωφέλησαν.
Τι μπορούμε τώρα να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε τους αρνητικούς μας φόβους και φοβίες; Καταρχάς να μην αφήνουμε τον φόβο του παρελθόντος, να καθορίζει το παρόν μας και το μέλλον μας! Επίσης να προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε την λογική και να σκεφτόμαστε κάτι που θα μας δώσει κουράγιο και ελπίδα!
Να προσπαθούμε να αγαπάμε σαν μικρά παιδιά, τα παιδιά αγαπάνε όλο τον κόσμο και τον πλησιάζουν χωρίς φόβο και καχυποψία. Να αποδεχθούμε πως η ζωή μας θα είναι μια καλή και μια κακή, αν γίνει αυτό τότε θα είμαστε πιο ήρεμοι. Τέλος θα χρειαστεί κάποιες φορές να αντιμετωπίσουμε «κατάματα» τους φόβους μας, όταν το κάνουμε αυτό τότε θα πάψουν να φαίνονται τόσο μεγάλοι στα μάτια μας!
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα από τα διδάγματα που αποκόμισα από την γνωστή ταινία ‘’V for Vendetta’’ πέρα από τα όσα έχουν λεχθεί και αντιγραφεί από αυτήν. Αυτό που ήθελε να διδάξει ο V στην Ίβι ήταν πώς να απελευθερωθεί από τους φόβους της και τελικά κατάλαβε πως η ζωή και η αξιοπρέπεια ήταν δικά της και κανείς δεν μπορούσε να τις τα στερήσει, ότι και αν της συνέβαινε.
Κατανοώ πως οι εποχές που διανύουμε είναι δύσκολες, μερικές φορές οι καταστάσεις μας ξεπερνούν και είναι λογικό να νιώθουμε φόβο, αλλά αν κατανοήσουμε πως κανείς δεν μπορεί να μας «πειράξει», αν δεν το «αφήσουμε», τότε όλα θα μας φανούν διαφορετικά!
