Ποιοι κρύβονται πίσω από τα επαναστατικά τσιτάτα και τις ρήσεις του Φρόιντ, του Ρίτσου και του Μαγιακόφσκι - Οι «ghost writers» του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ που υπογράφουν τους πύρινους λόγους του
Πίσω από τις λέξεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κρύβονται διάφορα πρόσωπα, το καθένα με τις δικές του ιδεολογικές αποσκευές. Η ομάδα σύνταξης των ομιλιών του κ. Αλέξη Τσίπρα, ανάλογα με την περίσταση, διαμορφώνει το περιεχόμενο και το ύφος των λόγων του - αλλά διαμορφώνεται αναλόγως και η ίδια.Ανάμεσα στις εστίες της εσωκομματικής πυρκαγιάς που άναψε η στάση του κ. Μανώλη Γλέζου κατά το 1ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ήταν και ο κεραυνός που εξαπέλυσε προς τους λογογράφους του κ. Τσίπρα. Πατώντας γερά πάνω στο βάθρο της ιστορικής του μνήμης, ο κ. Γλέζος είπε, με υποδόρια ειρωνεία -και ως αυστηρή επιτίμηση προς τους νεότερους συνεργάτες του προέδρου- κάτι που θα πρέπει να τους έκανε να νιώσουν σαν τιμωρημένοι μαθητές δημοτικού: «...Και εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι στην εισήγηση του φίλου μου του Αλέξη υπήρξε μια αποστροφή από την ιστορία του κινήματος, που έλεγε ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ανήκουν στον λαό. Εδώ, όποιοι συνέβαλαν στο γράψιμο αυτής της εισήγησης αγνοούν, αγνοούν δυστυχώς, αυτό που είναι γραμμένο στους Κορυσχάδες. Στους Κορυσχάδες είναι γραμμένη μια φοβερή υπέρβαση που έκανε τότε το κίνημα και που έλεγε “όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από τον ίδιο το λαό”’». Ο κ. Γλέζος είναι αυθεντία στο να μεταδίδει μηνύματα ανάμεσα από τις γραμμές και τις λέξεις, οπότε το γεγονός ότι επέλεξε να επιπλήξει τους στενούς συνεργάτες του κ. Τσίπρα και όχι απευθείας τον ίδιον ήταν ένα χτύπημα διπλής -τουλάχιστον- δράσης. Τι θα μπορούσε να καταλάβει το ακροατήριο από την αναφορά του κ. Γλέζου σε «όποιους συνέβαλαν στο γράψιμο αυτής της εισήγησης»;
Πρώτον, ότι δεν είναι τόσο επαρκείς όσο νομίζουν οι ίδιοι ώστε να συντάσσουν τις ομιλίες του προέδρου.
Δεύτερον, ότι ο «φίλος Αλέξης» ενδεχομένως παρασύρεται από τον κύκλο των εξ απορρήτων ανθρώπων του και άρα οφείλει να τους απομακρύνει ή, έστω, να τους ελέγχει καλύτερα διότι ενίοτε εκτίθεται εξαιτίας τους.
Τρίτον, ότι ο κ. Γλέζος, ίσως και πολλά από τα παλαιότερα στελέχη του κόμματος, δεν εγκρίνουν, πιθανώς όχι μόνο τα άτομα που συμμετέχουν στην ομάδα προετοιμασίας, το επικοινωνιακό think tank του κ. Τσίπρα, αλλά συλλήβδην τις μοντέρνες μεθόδους της ζύμωσης των ομιλιών που εκφωνεί ο επικεφαλής μιας παράταξης όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.
Παρ’ όλα αυτά, με τα σημερινά δεδομένα άσκησης της πολιτικής θα ήταν μάλλον ουτοπικό να περιμένει κάποιος από τον πρόεδρο να ετοιμάζει αυτοπροσώπως τους λόγους του. Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας δεν δείχνει καμία διάθεση να υιοθετήσει αναχρονιστικές πρακτικές - ιδιαίτερα όταν γύρω του υπάρχει ένα δυναμικό από το οποίο μπορεί να αντλήσει όλα τα στοιχεία που χρειάζεται για να συνθέσει την πιο αποτελεσματική, αναλόγως της περίστασης, συνταγή. Και ενώ είναι δεδομένο ότι την τελική επιμέλεια των ομιλιών του την έχει ο ίδιος μαζί με τους κυρίους Νίκο Παππά και Πάνο Σκουρλέτη, στη διαμόρφωση του εκάστοτε προς εκφώνηση κειμένου εμπλέκεται μια σειρά από πιστούς συνεργάτες του κ. Τσίπρα.
Μπορεί την τελική επιμέλεια των ομιλιών του να την έχει ο ίδιος ο κ. Αλέξης Τσίπρας με τους κυρίους Νίκο Παππά και Πάνο Σκουρλέτη, οι ατάκες όμως ανήκουν στο brain storming των «12 μαθητών»
Οι λόγιοι πίσω από τους λόγους
Παρεμπιπτόντως, αλλά καθόλου συμπτωματικά, στην πλειονότητά τους τα ονόματα αυτών των «ghost writers» βρίσκονται ανάμεσα στις πρώτες θέσεις του καταλόγου με τα μέλη της νέας Κεντρικής Επιτροπής που προέκυψε από τις εκλογές του 1ου Συνεδρίου. Κατά σειρά εμφάνισης πρόκειται για τους κυρίους Ευκλείδη Τσακαλώτο, Γιάννη Μηλιό, Δημήτρη Βίτσα, Αριστείδη Μπαλτά, Σπύρο Λαπατσιώρα, Ανδρέα Καρίτζη και Γαβριήλ Σακελλαρίδη. Φυσικά, δεν είναι μόνο και δεν είναι πάντα οι συγκεκριμένοι, καθώς εξυπακούεται ότι στην ομάδα σύνταξης προστίθενται και αφαιρούνται πρόσωπα αναλόγως των ειδικών τους γνώσεων, της εμπειρίας τους κ.λπ. Σε αυτή τη στοιβάδα ανήκουν ο καθηγητής Οικονομίας κ. Κώστας Λαπαβίτσας, ο επίσης καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας κ. Στάθης Κουβελάκης, οι δημοσιογράφοι Γιώργος Κυρίτσης και Αγγελος Τσέκερης, καθώς και η κυρία Ρένα Δούρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η άτυπη αυτή επιτροπή συμβούλων του κ. Τσίπρα είναι οι δύο ομιλίες του στο ιδρυτικό συνέδριο, η εισηγητική της πρώτης ημέρας και εκείνη που εκφωνήθηκε το Σάββατο, μία ημέρα πριν από την ψηφοφορία για την εκλογή του.
Οι «Συνιστώσες» των λογογράφων
Αναλύοντας τον εναρκτήριο λόγο, ήταν εμφανές ότι καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια να περιληφθούν στο κείμενο όσο περισσότερες αναφορές γινόταν, μισοκρυμμένα τσιτάτα που λειτουργούσαν ως σημεία αναγνώρισης ανάμεσα στον κ. Τσίπρα και το «πολυτασικό», όπως θα ονομαζόταν στο ιδιαίτερο λεξιλόγιο του ΣΥΡΙΖΑ, κοινό του. Δειγματοληπτικά, η φράση «να εφαρμόσουμε μαζί με την ελληνική κοινωνία ένα νέο δημοκρατικό παράδειγμα πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής δημοκρατίας» παραπέμπει στη θεωρία της επιστήμης, εφόσον ο όρος «παράδειγμα» ανήκει στη φιλοσοφία του Τόμας Κουν. Οπότε ο προφανής «ύποπτος» είναι ο κ. Μπαλτάς, καθηγητής στο ΕΜΠ με ειδίκευση στην Επιστημολογία. Παρόμοια, μια ανεπαίσθητη χροιά ιουδαϊκού μεσσιανισμού -με ολίγον Βάρναλη- («Δεν είμαστε σπορά της τύχης. Ερχόμαστε από πολύ μακριά και πάμε πολύ μακριά») οφείλεται μάλλον στον κ. Καρίτζη, γνωστό για το όραμα του συγκερασμού ανάμεσα στην ιδεολογία της Αριστεράς και τον χριστιανισμό. Για τις υπόλοιπες, λόγιας ή λογοτεχνικής προέλευσης, επιρροές που περιείχε ο λόγος του κ. Τσίπρα, οι οποίες εκτείνονταν από τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι («τώρα είναι η ώρα να ξελασπώσουμε το μέλλον»), τον Γιάννη Ρίτσο («άξιζε να υπάρχουμε για να συναντηθούμε»), τον Σίγκμουντ Φρόιντ («πολλές φορές εκπέμπεται ένα μήνυμα ματαίωσης της πάλης του λαού μας») έως τον Διονύση Σαββόπουλο («όποιος φαντάζεται ότι θα υποχωρήσουμε από αυτή την κόκκινη γραμμή δεν ξέρει πού πατάει και πού πηγαίνει») είναι αδύνατον να αποδοθούν σε συγκεκριμένους συνεργάτες. Στην Κουμουνδούρου, σε κάθε συνεδρίαση των συντακτών που προηγείται υποχρεωτικά της σύνταξης μιας ομιλίας του κ. Τσίπρα τo brain storming στις ατάκες είναι επιβεβλημένο.
Αντιθέτως προς το κείμενο της εισηγητικής ομιλίας, το αντίστοιχο της τελευταίας ήταν εντελώς διαφορετικά δομημένο. Διότι ενώ την Τετάρτη ο κ. Τσίπρας αποπειράθηκε να δονήσει διαφορετικές θυμικές χορδές με διαφορετικό τρόπο, απευθυνόμενος ταυτόχρονα σε παλιούς και νέους συντρόφους, σε σκληροπυρηνικούς αριστερούς αλλά και σε μετριοπαθείς, πασοκογενείς κ.λπ., το Σάββατο όφειλε να μιλήσει ως πρώτος πρόεδρος του ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ και ηγέτης μιας δυναμικής αντιπολίτευσης - έστω και εάν τυπικά δεν είχε εκλεγεί ακόμη. Το ύφος του ήταν πολύ πιο σκληρό και μαχητικό, ενώ ταυτόχρονα απηύθυνε μια εντυπωσιακά πειστική, συναισθηματικά φορτισμένη έκκληση πάνδημης συστράτευσης με το κόμμα του για τη σωτηρία της χώρας. «Προς όλους τους αριστερούς... Προς όλους τους δημοκράτες... Προς όσους αισθάνθηκαν κάποτε ότι ανήκουν σε μια μεγάλη δημοκρατική παράταξη που θα άλλαζε την Ελλάδα. Προς τους διανοούμενους... Προς τους νέους...» κ.ο.κ.
Με το χάρισμα του ρήτορα
Καθώς επρόκειτο για μια πολιτική ομιλία με αποδέκτη, κατ’ ουσίαν, όχι μόνο κάθε Συριζαίο, αλλά κάθε Ελληνα πολίτη, η επιρροή του κ. Βίτσα στη σύνταξή της ήταν εμφανής. Στέλεχος με μακρά και πολύτιμη εμπειρία, ο κ. Βίτσας γνωρίζει πώς να δημιουργεί εντυπώσεις στο ακροατήριο, καθώς ο ίδιος διαθέτει το χάρισμα του ρήτορα, ενώ επωφελείται από την επαγγελματική του θητεία ως διαφημιστής. Ακόμη και αυτός, όμως, δεν θα μπορούσε να αναλάβει εξ ολοκλήρου τη σύνθεση της ομιλίας του προέδρου. Διότι, τελικά, παρά τη διάλυση των Συνιστωσών που προβάλλεται ως αναγκαία και επιβεβλημένη, σε ό,τι αφορά τη σύνταξη των λόγων του κ. Τσίπρα η πληθώρα «Συνιστωσών» ανάμεσα στους λογογράφους του φαίνεται πως λειτουργεί υπέρ του.
