ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1945-1950.

(Εισαγωγικό σημείωμα)

Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας (Δρ)                            

τ. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης

Νομαρχίας Θεσσαλονίκης   

                 

Από 17 έως 20 Μαΐου 1944 πραγματοποιείται η συνδιάσκεψη του Λιβάνου στο ξενοδοχείο Γκραντ Οτέλ  ντυ Μπουά ντε Μπουλών στο χωριό Ντουρ Ες Σουεΐρ έξω από τη Βηρυτό. Αποτέλεσμά της ήταν η υπογραφή της ομώνυμης Συμφωνίας του Λιβάνου που έδωσε ελπίδες για μια ειρηνική πορεία στη, μετά την απελευθέρωση, Ελλάδα.

Στη Συνδιάσκεψη συμμετέχει η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου εκπροσωπούμενη από τον Πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου,  καθώς και 28 αντιπρόσωποι 17 κομμάτων και οργανώσεων από την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ήταν και η «Κυβέρνηση του Βουνού», η ΠΕΕΑ. Την ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης), εκπροσωπούν οι Σβώλος, Ασκούτσης, Αγγελόπουλος, το ΚΚΕ εκπροσωπεί ο Ρούσος, το ΕΑΜ οι Πορφυρογένης και Στρατής αλλά και ο Στ. Σαράφης ως στρατιωτικός τους σύμβουλος. Η Συμφωνία, εννέα σημείων, προέβλεπε πρωτίστως τη συγκρότηση Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, την αντιμετώπιση θεμάτων οργάνωσης των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων Μέσης Ανατολής, των αντιστασιακών οργανώσεων, τη μελλοντική τιμωρία των συνεργατών των κατακτητών κλπ.

Η «Κυβέρνηση του Βουνού», δύο μήνες μετά,  στις 28 Ιουλίου 1944, ύστερα από μαραθώνιες συσκέψεις, συνεδριάσεις κλπ της ΠΕΕΑ, του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, αποφασίζει τη συμμετοχή της στην Κυβέρνηση Εθνικής  Ενότητας  με την ανάληψη των εξής υπουργείων: Από την ΠΕΕΑ Σβώλος ως Υπουργός Οικονομικών, Ασκούτσης ως Υπουργός Συγκοινωνιών, Αγγελόπουλος ως Υφυπουργός Οικονομικών, από το ΚΚΕ ο Πορφυρογένης ως Υπουργός Εργασίας, ο Ζέβγος ως Υπουργός Γεωργίας, από το ΕΑΜ ο Τσιριμώκος ως Υπουργός Εθνικής Οικονομίας.

Μετά τα αδιέξοδα, τις αμφιταλαντεύσεις και υπαναχωρήσεις του ΚΚΕ στο θέμα της αποστράτευσης του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 1944 και της δημιουργίας Εθνικού Στρατού, υπήρξε καταρχήν συμφωνία όλων των μερών και του ΚΚΕ στις 27 Νοεμβρίου 1944 η οποία θα επικυρωνόταν την επομένη από το Υπουργικό Συμβούλιο. «Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα το ΚΚΕ, όλως περιέργως, αθέτησε τα συμφωνηθέντα και ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας» αναφέρει ο Αγγελόπουλος, Υφυπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης του Βουνού (1994, σελ. 129). Οι Σβώλος, Τσιριμώκος και Αγγελόπουλος προσπάθησαν τις επόμενες δύο ημέρες, 28 και 29 Νοεμβρίου, να μεταπείσουν το ΚΚΕ, χωρίς επιτυχία. Έτσι την 1^η Δεκεμβρίου αυτοί οι τρεις καθώς και ο Ασκούτζης παραιτήθηκαν από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος. Την επομένη παραιτήθηκαν και οι υπουργοί Ζεύγος και Πορφυρογένης του ΚΚΕ, το οποίο ταυτόχρονα ανακοίνωσε την πραγματοποίηση διαδήλωσης για την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου και γενικής απεργίας για την Δευτέρα, 4 Δεκεμβρίου 1944.

Η Κυβέρνηση Εθνικής  Ενότητος υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, αφού κάλυψε τα κενά στο Υπουργικό Συμβούλιο, συνέχισε υπό συνθήκες όμως ένοπλης στάσης από την πλευρά του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Οι Ελληνικές κυβερνητικές δυνάμεις (η Γ΄ Ορεινή Ταξιαρχία Ρίμινι, η Αστυνομία πόλεων και η δύναμη της Χωροφυλακής στο Στρατόπεδο Μακρυγιάννη) με τη βοήθεια των Βρετανικών δυνάμεων και υπό τον Στρατηγό Σκόμπυ άρχισαν τις επιχειρήσεις εναντίον των στασιαστών. Να σημειωθεί εδώ ότι με βάση την Συμφωνία της Καζέρτας,  την οποία υπέγραψαν και το ΚΚΕ και ο ΕΛΑΣ (Ζεύγος, Σαράφης) αλλά και ο ΕΔΕΣ (Ζέρβας),  οι ένοπλες δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ τέθηκαν υπό τις διαταγές της Ελληνικής Κυβέρνησης, η οποία με τη σειρά της τις έθεσε στη διάθεση του στρατηγού Σκόμπυ. Εφόσον υπήρξε στάση του ΕΛΑΣ, ο Σκόμπυ ως αρχιστράτηγος όλων των δυνάμεων είχε καθήκον να αποκαταστήσει την τάξη. Όλο τον Δεκέμβριο του 1944 η Αθήνα γνώρισε πρωτοφανείς αγριότητες. Μετά την 20^η Δεκεμβρίου η κατάσταση είχε περίπου κριθεί. Ο Σκόμπυ προαναγγέλλει αντεπίθεση και οι στασιαστές αρχίζουν να αποσύρονται. Στις 25 Δεκεμβρίου επισκέπτεται την Αθήνα ο Τσώρτσιλ, εκπροσωπώντας, όπως είπε, και τους Ρούσβελτ και Στάλιν, και συναντάται με ολόκληρη την πολιτική ηγεσία της χώρας στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία (Λεονταρίτης, 1986).      

Στο  τέλος του Δεκεμβρίου η  Μάχη της Αθήνας είχε ήδη τελεσίδικα κριθεί. Το αιματοκύλισμα των Δεκεμβριανών έβαινε προς το τέλος.  Αφού εξασφαλίστηκε η σύμφωνη γνώμη του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ και συγκατένευσε  το σύνολο των κομμάτων, με το ΚΚΕ να μην αντιδρά, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ορκίζεται  Αντιβασιλέας  την 1^η Ιανουαρίου 1945. Στις 2 Ιανουαρίου παραιτείται η Κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου.

Από την 1 Ιανουαρίου 1945 μέχρι το τέλος του συμμοριτοπολέμου, στις  29 Αυγούστου  του 1949, ορκίστηκαν δέκα πρωθυπουργοί. Οι πρώτοι τέσσερις, πριν από τις εκλογές της 31^ης  Μαρτίου 1946, ήταν στα πλαίσια της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας που συγκροτήθηκε με βάση τη Συμφωνία του Λιβάνου.  Οι υπόλοιποι,  από τις εκλογές του 1946 και μέχρι τις επόμενες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 5 Μαρτίου του 1950, εκλέχτηκαν από τη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του 1946, οι οποίες είχαν γίνει με απλή αναλογική και ήταν μία από τις λίγες Βουλές  - αν όχι η μόνη- που εξήντλησε απολύτως την τετραετία. Και σ’ αυτό το γεγονός, που είχε ως αποτέλεσμα την αποφυγή νέων εκλογών, με ό,τι αυτό σημαίνει ιδιαίτερα για εμάς τους Έλληνες, αποδίδεται το αίσιο πέρας εκείνου του πολέμου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΓΓ., 1994. Από την Κατοχή στον Εμφύλιο. Η Μεγάλη Ευθύνη των

                Συμμάχων. Εκδόσεις ΠΑΡΟΥΣΙΑ.

ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ, Γ.,  1986. ΠΟΙΟΙ ΗΘΕΛΑΝ ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ.  Εκδόσεις  ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ.             

                                                                                                    (Συνεχίζεται)