Ανοίγει η συζήτηση για την απαγόρευση καλλιέργειας μεταλλαγμένων

Του Κοσμά Ζακυνθινού
kzakinthinos@pegasus.gr

Ανοίγει ξανά ο φάκελος των μεταλλαγμένων στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αναζητώντας πλέον τη νομική φόρμουλα που θα δίνει τη δυνατότητα σε ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. να προχωρήσει σε απαγόρευση καλλιέργειας γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών, μολονότι έχουν εγκριθεί σε ενωσιακό επίπεδο.

Το θέμα φέρνει στο «τραπέζι» των διαπραγματεύσεων ο υπουργός Περιβάλλοντος, Γιάννης Μανιάτης, στη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης του Συμβουλίου Υπουργών Περιβάλλοντος της ελληνικής προεδρίας, επιχειρώντας να δοθεί λύση στο μεγάλο «αγκάθι» των μεταλλαγμένων. Η μεγάλη πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών είναι γενικώς αντίθετοι στα μεταλλαγμένα, όμως αυτά μπορούν να αδειοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ολόκληρη την Ε.Ε., ακόμα κι όταν πολλά κράτη-μέλη είναι αντίθετα.

Όπως προβλέπει οδηγία του 2001, η Ευρώπη μπορεί να απαγορεύσει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών μόνο για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος ή δημόσιας υγείας. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος, τα χρόνια που ακολούθησαν έως και σήμερα, είναι κοινό μυστικό ότι έχουν δοθεί άδειες για την καλλιέργεια πολλών μεταλλαγμένων προϊόντων. Χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία και το Βέλγιο είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές κατά της απαγόρευσης της καλλιέργειας μεταλλαγμένων προϊόντων. Ετσι, ζητούμενο πλέον είναι να βρεθεί μια νομική φόρμουλα, η οποία να συμπεριλαμβάνει, εκτός από τους προαναφερόμενους λόγους, δηλαδή την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, και άλλες παραμέτρους, έτσι ώστε να «στέκονται» νομικά, σε περίπτωση που γίνει προσφυγή στο δικαστήριο από τις εταιρείες παραγωγής μεταλλαγμένων.

Στις συζητήσεις που γίνονται τις τελευταίες ημέρες στις Βρυξέλλες, τέθηκαν λόγοι όπως αστική ανάπτυξη και κοινωνικοοικονομικές αντιδράσεις (κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις). Σύμμαχοι στην πρόταση της ελληνικής προεδρίας για το άνοιγμα του φακέλου στάθηκαν αρχικά, η Αυστρία και η Ουγγαρία, ενώ αντίθετα, το Βέλγιο κράτησε αρνητική στάση, με τη Γαλλία να απαντά ότι το επιχείρημα είναι νομικά έωλο και τη Γερμανία να αναγκάζεται σε διαπραγμάτευση. Συγκεκριμένα, στη Γαλλία δόθηκε απάντηση από τη νομική υπηρεσία της Ε.Ε., η οποία ανέφερε ότι η πρόταση της ελληνικής προεδρίας είναι νομικά ισχυρή και δεν έχει κανένα κώλυμα.

Στόχος είναι, όπως εξηγούν κύκλοι του ΥΠΕΚΑ, κάθε χώρα να μπορεί νομότυπα να απαγορεύει ή όχι τα μεταλλαγμένα και να μην προβαίνει σε νομικές «πατέντες», δηλαδή να έχει ένα ισχυρό νομικό όπλο σε περίπτωση που η υπόθεση φθάσει στο δικαστήριο. Ετσι, στις 13 Μαρτίου, θα συνεδριάσει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων προκειμένου να αποφανθεί για τη δυνατότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. να περιορίζουν ή να απαγορεύουν την καλλιέργεια των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Επιδίωξη είναι στο τέλος του 2014, επί ιταλικής προεδρίας, να υιοθετηθεί το νομικό κείμενο, δηλαδή να υπάρξει συμφωνία και να προετοιμαστεί η υιοθέτηση από την Ε.Ε. της σχετικής νομοθεσίας.

Η πλειοψηφία των κρατών της Ε.Ε. τάχθηκε υπέρ της συμβιβαστικής συμφωνίας που επιτρέπει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων προϊόντων στην Ε.Ε. Ωστόσο, το σύστημα επιτρέπει σε κάθε κράτος να απαγορεύσει την καλλιέργεια ΓΤΠ σε όλη ή σε μέρος της επικράτειάς του για λόγους άλλους από την υγεία και το περιβάλλον.

Η συζήτηση στις Βρυξέλλες

Ο Ελληνας υπουργός Περιβάλλοντος, προήδρευσε στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Περιβάλλοντος της Ε.Ε. για την ελληνική προεδρία, στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της επιτρόπου για την Κλιματική Δράση, Connie Hedegaard, του επίτροπου για το Περιβάλλον, Janez Potocnik, και του επίτροπου για την Υγεία, Tonio Borg. Στη διάρκεια της διάσκεψης, συζητήθηκε η τροποποίηση της οδηγίας 2001/18 όσον αφορά τη δυνατότητα που παρέχεται στα κράτη-μέλη να περιορίζουν ή να απαγορεύουν την καλλιέργεια ΓΤΟ στην επικράτειά τους, οι οποίοι έχουν εγκριθεί σε ενωσιακό επίπεδο. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο θέμα που διχάζει την Ευρώπη και βρίσκει τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών αντίθετο στις όποιες αποφάσεις αδειοδότησης καλλιεργειών λαμβάνονται σε επίπεδο Ε.Ε.

Η πρόταση παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010 και τελευταία φορά συζητήθηκε τον Μάρτιο του 2012. Η ελληνική προεδρία, μετά τη σχετική συζήτηση που διεξήχθη στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων με αφορμή την αδειοδότηση της καλλιέργειας του αραβόσιτου 1507, αποφάσισε να ξαναφέρει στο προσκήνιο τη σχετική συζήτηση που είχε διακοπεί άδοξα πριν από 2 χρόνια και να διερευνήσει κατά πόσο υπάρχει πλέον γόνιμο έδαφος για την επίτευξη συμφωνίας με βάση τη νέα συμβιβαστική πρότασή μας. Στη διάρκεια ανταλλαγής απόψεων επιβεβαιώθηκε ότι οι αντιπροσωπείες διάκεινται θετικά στην επανεξέταση της εν λόγω νομοθετικής πρότασης. Ως εκ τούτου, η προεδρία προτίθεται να δρομολογήσει εξέταση της πρότασης σε τεχνικό και πολιτικό επίπεδο αποβλέποντας στην επίτευξη πολιτικής συμφωνίας σε προσεχές Συμβούλιο Περιβάλλοντος. Σήμερα, η υφιστάμενη αδειοδοτική διαδικασία δεν επιτρέπει στα κράτη-μέλη να απαγορεύουν την καλλιέργεια των ΓΤΟ, εφόσον αυτοί έχουν αδειοδοτηθεί από την Ε.Ε., ενώ ταυτόχρονα παραμένουν οι διαμετρικά αντίθετες απόψεις των κρατών-μελών για τους ΓΤΟ.

Παρόλα αυτά, η ελληνική προεδρία, με ρεαλισμό αλλά και σεβασμό στους Ευρωπαίους πολίτες οι οποίοι στην μεγάλη πλειοψηφία τους αντιτίθενται στην καλλιέργεια ΓΤΟ στην Ευρώπη, θα εξαντλήσει τα περιθώρια που υπάρχουν στην παρούσα χρονική συγκυρία για την κατά το δυνατόν βελτίωση του συστήματος αδειοδότησης, προκειμένου να μπορούν πλέον τα κράτη που το επιθυμούν να μην επιτρέπουν την καλλιέργεια των ΓΤΟ στο έδαφός τους. Οι υπουργοί απέτυχαν να βρουν συμφωνία για την καλλιέργεια του γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού Pioneer 1507 τον περασμένο μήνα, ανοίγοντας το δρόμο στην Κομισιόν να την εγκρίνει αυτόματα. Συνολικά 12 από τους 19 υπουργούς που ψήφισαν εναντίον της καλλιέργειας και έστειλαν εν συνεχεία επιστολή στην Κομισιόν ζητώντας την απόσυρσή της. Η ελληνική προεδρία προσπάθησε να βγάλει την Ε.Ε. από το αδιέξοδο για τις αποφάσεις για τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα καταθέτοντας ένα συμβιβαστικό κείμενο, παρόμοιο με εκείνο της Κομισιόν το 2010, που δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να απαγορέψουν τις καλλιέργειες στο έδαφός τους.

Να κλείσουμε την πόρτα στα μεταλλαγμένα!
Η ελληνική προεδρία έχει τη μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει τη δυναμική που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενάντια στα μεταλλαγμένα και να προστατεύσει την Ελλάδα και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες από τις εταιρείες που τα προωθούν στην Ευρώπη.

Όπως τονίζει σε ανακοίνωσή της η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace, ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος, Γ. Μανιάτης, μετά τη συζήτηση στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος, πρέπει να προχωρήσει στις αναγκαίες τροποποιήσεις επί της ελληνικής πρότασης για την εθνικοποίηση της απαγόρευσης καλλιέργειας μεταλλαγμένων και να θέσει πραγματικό εμπόδιο στις εταιρείες αγροβιοτεχνολογίας που θέλουν να εισβάλουν στην Ευρώπη.

Η συζήτηση στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος φανερώνει τη μεγάλη ανησυχία της πλειοψηφίας των κρατών-μελών που ζητούν αλλαγή στην ισχύουσα νομοθεσία, ώστε να μπορούν να απαγορεύουν την καλλιέργεια μεταλλαγμένων στην επικράτειά τους. Μάλιστα οι περισσότερες χώρες επικαλέστηκαν τη σταθερή άρνηση των Ευρωπαίων καταναλωτών που εξακολουθούν να μη θέλουν να τρώνε μεταλλαγμένα. Όπως τόνισαν τα περισσότερα κράτη-μέλη στις συζητήσεις του Συμβουλίου, η ελληνική πρόταση χρειάζεται σημαντική επεξεργασία και άμεσες τροποποιήσεις, προκειμένου να ενισχύει τα κράτη που θέλουν να απαγορεύσουν την απελευθέρωση μεταλλαγμένων στο περιβάλλον και όχι τις εταιρείες που προωθούν τα μεταλλαγμένα στην Ευρώπη.

Μάλιστα, όπως τονίζει η περιβαλλοντική οργάνωση, ο υπουργός Περιβάλλοντος, πρέπει να προχωρήσει αμέσως στις τροποποιήσεις που θα μετατρέψουν την ελληνική πρόταση σε ισχυρή νομική βάση, που πραγματικά θα προστατεύει την Ευρώπη από την εισβολή των μεταλλαγμένων. Η επόμενη συζήτηση επί του ελληνικού κειμένου πρόκειται να γίνει την επόμενη Πέμπτη (13/3) στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τεχνικής Επιτροπής.